Džemal Bijedić (12. april1917-18. januar1977), rođen u Mostaru, gdje je i odrastao kao potomak ugledne trgovačke porodice. Kao gimnazijalac se simpatiše sa pokretom komunista, kome se tokom studije u Beogradu i priključuje. Oktobra 1939. u Beogradu biva primljen u SKOJ, a decembra 1939 u mostarskoj organizaciji u KPJ. Četri puta biva zatvaran, svaki put u Mostaru. Za vrijeme Drugog svjetskog rata aktivno kao član Partije učestvuje u NOB-i. Nakon rata postaje pomoćnik ministra unutrašnjih poslova vlade Bosne i Hercegovine, potom 1948. načelnik Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta KPBiH. Lista njegovih funkcija je duga i vodi ka gore na hijerarhijskoj ljestvici: sem dvije navedene funkcije bio je i sekretar Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, član Izvršnog vijeća Bosne i Hercegovine, predsjednik Republičkog vijeća, predsjednik Skupštine SRBiH i na kraju predsjednik Saveznog izvršnog vijeća (SIV) 1971 godine. Tragično je preminuo 18. januara 1977. g. u avionskoj nesreći na putu za Sarajevo u vrhuncu svoje moći. Supruga Razija je poginula zajedno sa Bijedićem. Iza sebe su ostavili troje djece: Dragana, Azru i Milenka.
Potpisnik letaka za borbu za autonomiju Bosne i Hercegovine u međuratnom periodu do 1941. do svoje pogibije se zalaže za razvitak privrede, primjenu principa samoupravljanja, promociju Jugoslavije u inostranstvu i jačanje Pakta nesvrstanih. Organizator nove bosanske privredne reforme i infrastrukture, posebno izgradnje moderne putne mreže, regionalnih vodovoda, gradskih kanalizacija i telekomunikacija, te 80-tih godina djelimično ostvarenog kulturnog projekta "hiljadu škola". Za kratko vrijeme susreće sve važnije svjetske državnike tog vremena, Mao Ce Tunga (Mao Tse-Tung), Džeralda Forda (Gerald Ford), Leonida Brežnjeva (Leonid Brežnjev). Uvijek uz Tita, špekulisan je kao njegov mogući nasljednik, što je otvorilo sumnje u slučajnost avionske nesreće.
Pre ovog zlokobnog i besmislenog rata Željko Samardžić je u Mostaru bio poznat kao kvalitetan pevac zabavne muzike koji imitira Kemala Montena. Ucestvovao je na festivalima "Vas slager sezone" bez vidnog uspeha, a on se nije trudio za neke vece uspehe, jer je najvise voleo pevanje lokalnog karaktera, navijanje za "rodjene" (popularni nadimak za fudbalski tim "Veles" iz Mostara) i vodjenje svog kafica u centru grada.
Po izbijanju rata Željko kao izbeglica stiže u Beograd. Osetio je jad i cemer izbeglickog života, pa je pevao po beogradskim diskotekama, kafanama za nekoliko "crvenih" (nadimak za tadasnje novcanice od po 100 dinara). Tek kada su ga kao vrsnog kafanskog zabavljaca pozvali u elitni klub "Ambasador" primetili su ga neki biznismeni. Godine 1995. daju mu 30.000 maraka kako bi snimio debi album sa bracnim parom Marinom Tucakovic i Aleksandrom Radulovicem Futom. Na festivalu "Pjesma Mediterana" u Budvi osvaja nagradu sa pesmom "Sipajate, jos jedan viski", i, kako se uobicajeno kaže u svetu estrade i sou-biznisa - sve je ostalo istorija.
Sa dva albuma "Sudbina" i "Secanje na ljubav" postaje najpoplarniji pevac zabavne i pop-muzike, osvaja odlicja na festivalima "Suncane skale", "Budva", "Zrenjanin", prestižne nagrade "Oskar popularnosti", "Zlatni Melos" i pevac godine. U saradnji sa menadžerom i kompozitorom Sasom Dragicem pravi solisticke koncerte u Centru "Sava", koji postaju muzicki hepeninzi, jer posle dva sata programa u foajeu Željko peva "na uvce" jos toliko vremena svojim obožavaocima. Osvaja srce poklonika kvalitetne muzike i kao ljubimac lepseg pola postaje isto sto i Zdravko Colic - pevac za sva vremena. Naravno, sve uz sjajan autorski tandem Marina i Futa sa pesmama koje ce ostati evergrin: "Grlica", "Sipajte, jos jedan viski", "Da me nije", "Dobar dan tugo", "Bože cuvaj tu ženu", "Secanje na ljubav", "Umas me u saci", "Sunca nikad ne videla ti", "Sta se peva u kafani", sjajne duetske pesme sa Nedom Ukraden ("Samo je nebo iznad nas") i sa Davorinom Popovicem ("Nema vise nicega")...
Ljiljana Petrović- Butler
Pozorišna dvorana u Valkensvardu-Nizozemska,…par naših, a ostalo nizozemski zaljubljenici etno-zvuka na koncertu MSR-a iz najboljih dana . U najavi stoji Mostar Sevdah Reunion i kraljica ciganskog bluza Ljiljana Petrović Batler Par pjesama da se publika zagrije na muzićkim šejtallucime Miše, Muje, Sandija, Neđe i Sene i onda se svjetla udunuše ... Ritam moćni i ona izlazi…malena ,punačka, haljine do poda na nogama papučice i ogrnuta u tamnocrvrni šal... Nema aplauza.... I onda ona zapjeva , a da nije ni daha uzela, glasom ciganske duše ’”Šta će mi život bez tebe dragi……”
Meni knedla u grlu, al se ne dam ...okrenuh se oko sebe...jebeni holandani što zaplaču samo kad moraju porez platiti ..plaču oni...ne moram se onda ni ja svojih suza stiditi..
Na pauzi priđem holanskom paru i zamolim ih da mi objasne šta je to sto je njih uzdamarilo u pjesmi kojoj teksta ne razumiju....Kaže gospođa:” Ne trebamo riječi razumjeti da bi osjetili svu tu energiju i emocije... ”
Jest tako je to,istinu gospođa reče ...kad Ljilja pjeva čuje se više od riječi,Kroz nju i njenu pjesmu su nas mnogi neznani upoznali, shvatili , razumjeli i zavoljeli a Ljija nije čuda činila.. Ona je imala samo dušu i dar od Boga koji je sa nama nesebično djelila
Zato Ljilana Petrovic -Batler ima posebno mjesto u mom srcu sjecanjima i Cvjetnoj Avliji među Istinskim veličinama mostarske vale
Hvala i spokoj ti duši naša Ljiljo
SPASO BERAK
muzicar i kompozitor narodne muzike
OLGA BISERA-BISERA VUKOVIC glumica
DRAGAN DESPOT, glumac – dramski prvak
Dragan Despot rođen je 14. srpnja 1956. u Mostaru. Diplomirao je na Akademiji dramske umjetnosti u Zagrebu 1981. godine u klasi profesora Tonka Lonze. Prvi profesionalni angažman dobio je u Gradskom kazalištu Trešnja, zatim prelazi u Gradsko kazalište Komedija, a od 1983. godine član je ansambla Drame HNK u Zagrebu.
SERGEJ TRIFUNOVIC-glumac
Djotunov unuk
ISMET ICO VOLJEVICA
Ismet Ico Voljevica rođen je 18. srpnja 1922. godine u Mostaru. gimnaziju je pohađao u Sarajevu a studirao je na Arhitektonskom fakultetu u Zagrebu. Kao student počeo je surađivati sa humorističkim tjednikom Kerempuh. U Kerempuhu je do 1954., objavljivao karikaturu Grga Protokol. Poslije Kerempuha Grgu je objavljiva u Globusu i Narodnom listu, te je prešao u tadašnji NIŠP Vjesnik. U Vjesniku je do 1. lipnja 1962. godine objavljivao Grgu a poslije je prešao u Večernji list gdje je izlazio do 2000. godine. U Večernjem listu objavljeno je 12.830 Grga. Sveukupno je objavljeno 15.230 tih popularnih strip-karikatura.
Ico Voljevica je bio dobitnik mnogih nagrada i priznanja. Dobitnik je Grand prixa na svjetskom festivalu karikature u Montrealu, triju nagrada HND-a, nagrade Otokar Keršovani za životno djelo, Nagrade grada Zagreba.
Preminuo je 30. 10. 2008. godine u Zagrebu.
HAMZA HUMO
Hamza Humo se rodio 30. septembra 1895. godine u Mostaru u uglednoj porodici iz koje je bio i alhemijado pisac Omer ef. Humo. U Mostaru je pohadjao mekteb, osnovnu školu i gimnaziju. 1914. godine interniran je u Madjarsku (Komarovo), a 1915. je mobiliziran u austrijsku vojsku. Do kraja rata je sluzio kao tumac i pisar u bolnici u Djeru. Nakon rata vraca se u Mostar i maturira, a potom odlazi na studije historije umjetnosti u Zagreb, potom Bec i konacno Beograd. U Zagrebu se druzi s mladim pjesnicima Antunom Brankom Šimicem, Ulderikom Donadinijem i zemljakom Nikom Milicevicem i sam oduševljen ekspresionistickim pokretom. 1919. javlja se prvim knjizevnim ostvarenjem, zbirkom pjesama Nutarnji zivot.
Od 1923. uredjuje list Zabavnik, a od 1927. do 1931. urednik je casopisa Gajret. Od 1932. do 1937. radi kao novinar u Pres-birou, a potom sve do rata novinar je Politike. Drugi svjetski rat provodi u Cimu kod Mostara. Od 1945. uredjuje muslimanski list Novo doba, potom je urednik Radio Sarajeva i direktor Umjetnicke galerije. Umro je u Sarajevu 19. januara 1970. godine.
Bibliografija
1. Nutarnji zivot. Pjesme. Mostar, 1919. 2. Strasti. Pripovijetke. Beograd, 1923. 3. Grad rima i ritmova. Pjesme. Geca Kon. Beograd, 1924; - 2. izd. Svjetlost. Sarajevo, 1975. 4. Sa ploca istocnih. Pjesme. Beograd, 1925. 5. Grozdanin kikot. S. B. Cvijanovic. Beograd, 1927; - Seljacka knjiga. Sarajevo, 1953; 1956; 1958; 1962; - Trunkener Sommer. Uebers. B. Jaenchnichen. Berlin, 1958; - Franfurt a/M, 1961; 1962; - Svjetlost. Sarajevo, 1962; - Trunkener Sommer. Dortmund, 1968; - Grozdanin kikot. Veselin Maslesa. Sarajevo, 1983; 1984; 1989. 6. Pod zrvnjem vremena. Pripovijetke. Sarajevo, 1928. 7. Od prelaza na Islam do novih vidika. Rasprava. Sarajevo, 1928. 8. Slucaj Raba slikara. Novele. Sarajevo, 1930. 9. Pripovijetke. Srpska knjizevna zadruga. Beograd, 1932. 10. Ljubav na periferiji. Pripovijetke. Beograd, 1936. 11. Zgrada na rusevinama. Roman. Beograd, 1939. 12. Za Tita. Pjesma. Sarajevo, 1946. 13. Pjesme. Sarajevo, 1946. 14. Hasan opancar. Pripovijetke. Sarajevo, 1947. 15. Adem Cabric. Svjetlost. Sarajevo, 1947; 1951. 16. Poema o Mostaru. Sarajevo, 1949. 17. Tri svijeta. Drama. Sarajevo, 1951. 18. Perisiceva ljubav. Pripovijetke. Sarajevo, 1952. 19. Izabrane pjesme. Svjetlost. Sarajevo, 1954; 1968. 20. Hadzijin mac. Pripovijetke. Svjetlost. Sarajevo, 1955; 1964; 1967. 21. Sabrana djela. Knjiga I-VI. Izbor, redakcija i predgovor Muhsin Rizvic. Svjetlost. Sarajevo, 1976. 22. Jablan do neba. Pjesme. Svjetlost. Sarajevo, 1980. 23. Izbor iz djela. Veselin Maslesa. Sarajevo, 1982.
Dzenan Djani Salkovic
Hej hej, prođe ovaj dan......naziv je jedne od najboljih pjesama koje je napisao Dženan –Đani Salković, ali i naziv ovog muzičkog albuma koji, uprkos prolaznosti svega – kako mu i sam naziv sugeriše, ima sasvim suprotan cilj, da zaustavi i sačuva. Da zaustavi jedno vrijeme u kojem je stvarao Đani i sačuva od zaborava jedno istinsko umjetničko djelo kakve su Đanijeve pjesme. One su sada tu na nosačima zvuka, definitivno otrgnute od neminovnosti zaborava Dženan Đani Salković je osebujna i po mnogo čemu posebna ličnost. Po struci ljekar, specijalizirao je teško izgovorljivu otorinolaringologiju, po vokaciji muzičar i poeta, a po strasti pilot. Gotovo je nevjerovatno sa koliko je lahkoće Đani uspjevao da sve ove suprotnosti i pomiri u sebi i da nam gotovo neprekidno daruje najbolje plodove svoje umjetničke duše. Posebno snažno Đani je volio letenje u mostarskom Aeroklubu, toliko snažno da je odlučio u svom poslednjem letu u Glamoču, jula 1989. godine, da zauvijek ostane u visinama, u 45-toj godini života. Poslednje dane svog prebogatog života je proveo na stepenicama – amfiteatru ispred kabarea, kod Starog mosta, gdje je do kasno u noć zabavljao prisutne svojim prelijepim pjesmama.
MOSTAR SEVDAH REUNION
DOKTOR DRAGUTIN HLUBNA
Prije 15 godina, 27. juna 1986. godine, Mostar se oprostio od svog velikana, jednog od najeminentnijih uglednika mostarske i bosanskohercegovačke medicine, primariusa dr. Dragutina Hlubne.
Rodio se 3. maja 1892. godine u Mostaru, gdje je završio osnovnu školu i gimnaziju. Maturirao je 1912. godine. Studij medicine započeo je u Beču. 1914. godine je mobiliziran u austro-ugarsku vojsku i upućen na front u Galiciju, gdje je zarobljen od strane Rusa. U zarobljeništvu se dobrovoljno javlja u srpsku vojsku, u kojoj obavlja dužnost medicinara. Proživio je sve strahote rata na solunskom frontu i u Albaniji.
Studij medicine nastavlja u Rimu, a zatim u Beču, gdje je 1923. godine diplomirao. Disertaciona radnja mu je bila "Etiologija kroničnog uveitisa".
Sa liječničkom diplomom vraća se u rodni Mostar. Radi kratko vrijeme kao sanitetski oficir na aerodromu. Ubrzo iz Berna dobiva poziv da dođe na specijalizaciju, što, kao mladi liječnik, ne propušta.
Oftamologiju specijalizira na Očnoj klinici u Bernu kod prof. dr. A. Siegrista. U godišnjem izvještaju Univerzitetske očne klinike iz Berna iz 1926. godine vidljivo je da se u grupi liječnika kojom rukovodi dr Hlubna (Oberartz) nalazi i kasnije svjetski čuveni profesor oftamologije Hans Goldman.
Godine 1929. dr. Hlubna se vratio u Jugoslaviju sa uvjerenjem prof. A. Siegrista, direktora Univerzitetske očne klinike u Bernu, čiji prijevod doslovce glasi: gospodin dr Hlubna je bio više godina moj vjeran, savjestan i ispravan asistent i to od juna 1922. do marta 1923., radio je kao dobrovoljni liječnik, a od oktobra 1923. godine do oktobra 1925. godine kao plaćeni asistent te od oktobra 1925. godine do oktobra 1927. godine kao šef ljekara (Oberartz). Gospodin dr Hlubna pokazao se za čitavo to vrijeme kao ljubazan, vrijedan i vrlo revnostan asistent. Dok je bio asistent stekao je mnogo znanja na teoretskom kao i praktičnom polju okulistike, te ga sa punom savješću mogu preporučiti za šefa jedne velike očne klinike. Mi smo u Bernu vrlo nerado otpustili dr Hlubnu. Mi ostajemo i dalje veliki prijatelji i privrženici, isto kao što smo mu zahvalni za pomoć, koju nam je uvijek pokazivao. Za budući rad u domovini neka ga prate najbolje želje. Slične ocjene o stečenom praktičnom i teoretskom znanju, koje je pokazao na klinici za kirurške bolesti za dr. Hlubnu dao je prof dr. F. Quervain, na kojoj je također u Bernu dr. Hlubna proveo dvije godine.
Dr Dragutin Hlubna sa saradnicima i prijateljima
I pored ovako visokih i najvećih ocjena njegova stručnog rada na klinikama u Švicarskoj dr. Hlubna se 1930. godine vraća u rodni Mostar, u njegove toliko voljene donje cerničke sokake.
Obavljao je niz dužnosti u Mostaru. Počeo je da radi kao gradski liječnik, liječnik u školskoj poliklinici, da bi kasnije prešao na rad na kirurškom odjeljenju bolnice. Bio je mentor - učitelj u mnogim medicinskim vještinama, bilo u konzervativnoj medicini, bilo u operativnim zahvatima, koje je sa velikim iskustvom vrlo vješto izvodio. Radio je operativne zahvate iz domena opće kirurgije, porodništva, ginekologije, pa čak nekad iz otologije. 1931. godine dr. Hlubna je postavljen na dužnost šefa očnog odjeljenja bolnice u Mostaru. Ovu dužnost je obavljao neprekidno do 1979. godine. Na svoj zahtjev nastavio je aktivno raditi na očnom odjeljenju sve do maja 1986. godine. Posljednji operativni zahvat učinio je 4.3.1986. godine.
U oblasti oftalmologije posebno je spretno obavljao plastične operativne zahvate na očnim vjeđama, licu i suznim kanalima, a bio je vrlo vješt u operacijama sive mrene i stanja povišenog očnog tlaka - glaucoma.
Vjerovao je u mlade snage, bio izrazito naklonjen da prihvati sve konstruktivne prijedloge mladih saradnika u modernizaciji liječenja. Nije priznavao "sukob generacija". Nije se nikad pozivao na svoje godine i svoje iskustvo.
Bio je čovjek širokog srca, blage naravi, inteligentan, obrazovan i vrlo skroman. Izrazito pozitivnim primjerom učio je generacije saradnika, a posebno kolege, o stavovima prema profesiji i ljudima. Svojim Mostarcima je u toku 2. svjetskog rata bio "doktor za sve", pa su mu se u svakom trenutku mogli obratiti za ljudsku i liječničku pomoć. Mnogobrojna su priznanja, koja je dobio za svoj pregalački rad. Rodni grad ga je odlikovao nagradama "14. februar", a 1982. godine je dobio nagradu ZAVNOBiH-a. Bio je nosilac Albanske spomenice, Ordena rada sa crvenom zastavom i Ordena rada sa zlatnim vijencem. Sva ova priznanja prokomentirao je ovim riječima: "Činio sam samo svoju dužnost, ono što sam smatrao da treba da radim, ono za šta sam se opredijelio. Nisam smatrao da činim nešto naročito. Nisam mogao drugačije. Radio sam i radit ću do posljednjeg dana svog života, uvijek ono što mi nalaže savjest ljekara, što od mene traži moj narod." Dr. Hasan Čustović, oftamolog
BAHRIJA NURI HADZIC Sjecanje na veliku opernu divu
Kcerka cuvenog mostarskog knjizevnika Osmana Nuri Hadzica (Mostar, 1969.-Beograd, 1937.), Bahrija Nuri Hadzic, rodjena je u Sarajevu 4.3.1904. godine.
Osnovno muzicko obrazovanje stekla je u Sarajevu i Beogradu, a u Becu je studirala pjevanje kod Th. Lierhamera na Drzavnoj visokoj akademiji za muziku i umjetnost. Po zavrsetku skolovanja od mnogih ponuda Nuri Hadziceva se opredjeljuje za operu u Bernu (Svicarska), gdje u periodu od 1928. do 1931. ostvaruje cetrdesetak vodecih opernih uloga, koje su joj donijele pozive za niz gostovanja na raznim opernim scenama Evrope. Po nagovoru kompozitora i dirigenta Stevana Hristica (1885. - 1958.) prihvata angazman u Beogradu, pa je od 1931. do 1960. godine prvakinja Beogradske opere.
"Sa Bahrijom Nuri Hadzic Beogradska opera je dozivljavala svoje prve zvezdane trenutke i ostvarila neke od najvecih dometa u svojoj istoriji" (Mirka Pavlovic). Kao sopranistica koju je krasila raskosna glasovna ljepota, odlicna vokalna tehnika, velika dramska sugestivnost i scenska izrazajnost, ostvarila je na opernim scenama Evrope i bivse Jugoslavije uloge najrazlicitijeg karaktera: "Aida" (G. Verdi), Leonora u operi "Il trovatore" (G. Verdi), Manon u istoimenoj operi francuskog kompozitora Julesa Masseneta te Charlotte u operi "Werther" istog kompozitora, Salome (R. Straussa), Minnie u operi G. Puccinia "La Fanciulla del West", Jenufa u istoimenoj operi ceskog kompozitora Leosa Janaceka, Kostana u istoimenoj operi Petra Konjovica i mnoge druge operne role.
Uspjesno se bavila koncertnom djelatnoscu, a za izvanredna umjetnicka dostignuca beogradska sredina oduzila joj se tek 1988. godine, jedinim priznanjem - Sedmojulskom nagradom.
Starije generacije Mostaraca pamte njen nastup u martu 1941. godine u Mostaru. Tada je nastupila u programu Muslimanske narodne biblioteke, a zahvalna mostarska publika sa odusevljenjem ju je pozdravila i ispratila. Svakako da je najveci umjetnicki dozivljaj u njenoj karijeri bila svjetska praizvedba opere "Lulu", austrijskog kompozitora Albana Berga (1885. - 1935.), opere ciji je libreto nastao prema tragedijama "Duh zemlje", "Pandorina kutija" i "Lulu" njemackog knjizevnika Franka Wedekinda (1864.-1918.).
Svjetska praizvedba tada nedovrsene1 opere "Lulu" dogodila se u utorak 2.4.1937. godine u Zürichu (u Zürcher Stadttheater) na kulturnoj manifestaciji Zürcher Juni Festspiele, a naslovnu rolu tumacila je Bahrija Nuri Hadzic, koju je Alban Berg, vidjevsi je ranije u "Salome", pozelio za nosioca glavne uloge u svojoj operi.
Sjecajuci se tog nastupa 1937. godine u Zürichu pred najbiranijom svjetskom svjetskom umjetnickom elitom Bahrija Nuri Hadzic je izjavila: "Bio je to svakako jedan veliki poduhvat i moj najveci umjetnicki dozivljaj. Na toj premijeri nasli su se svi vrhunski umjetnici iz cijelog svijeta: Darius Milhaud, William Steinberg, Pietro Mascagni, Thomas Mann, Conrad Beck, supruge Wedekinda i kompozitora Berga. A ja sam tada imala samo 33 godine i srecu da sve to dozivim".
Osvrti i kritike na premijeru "Lulu" bili su sjajni, a medju kriticarima pojavili su se i cuveni austrijski muzikolog Willi Reich (1898. - 1980.) i francuski kompozitor Darius Milhaud (1892. - 1974.), koji su svoje osvrte napisali za becki i pariski radio.
Kriticar lista "Berner Tagwacht" primijetio je o Hadzicevoj "Lulu" i ovo: "Nuri Hadziceva je sa sigurnoscu kao u transu ostvarila prvu Lulu koja ce zauvijek ostati kao uzor". Ova njena kreacija se do danasnjih dana pominje kao izuzetna, tako da fotografije Nuri Hadziceve i odlomci iz blistavih kritika prate i najnovije premijere ove opere (u Parizu, Londonu, Frankfurtu, Becu, Zürichu itd).
Smatrana je takoder i za nenadmasnu Salome u operi njemackog kompozitora R. Straussa (1864. - 1949.). Kompozitor je rekao, kada je pjevala pod njegovom dirigentskom palicom prilikom proslave njegova 75. rodendana 1939. godine u Zürichu, da je to Salome koju je cekao 35 godina.
Poslije 1937. godine "Lulu" je dozivjela bezbroj izvodjenja opernih i dramskih. Tako je i mostarsko Narodno pozoriste postavilo ovo djelo na svoj repertoar 1990. godine (premijera 22.11.1990.) u reziji Branka Brezovca, a izvedeno je kao Total Recall uz suradnju sa mostarskim Simfonijskim orkestrom, horom "Abrasevic" i Pozoristem lutaka. Bio je to veoma zanimljiv i kompleksan muzicko-teatarski poduhvat zamisljen i kao hommage Bahriji Nuri Hadzic, prvoj opernoj divi iz Bosne i Hereegovine, Mostarki, kako je govorila za sebe, koja je djelovala na muzickim scenama Evrope i bivse Jugoslavije. Mnogo ce vremena proci do trenutka kada ce, tek nakon II svjetskog rata, Mostarke Ana Ivanisevic, Blazenka Cigic Milic i u novije vrijeme Amila Baksic poci njenim stopama.
Velika operna diva, nezaboravna po svom sirokom pjevackom, stilskom i karakternom rasponu i jedinstvena po svojim pijanisimima, umrla je u Beogradu 24. oktobra 1993. godine. Njeni kremirani posmrtni ostaci sahranjeni su u Aleji velikana na Novom groblju u Beogradu.
Otisla je zanavijek nezaboravna Salome i neprevazidjena Lulu!
PERO ZUBAC
Pero Zubac je rođen 30. maja 1945. godine u Nevesinju, Hercegovina . Na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu studirao je književnost južnoslovneskih naroda.
Član Udruženja književnika Srbije i Udruženja novinara Jugoslavije.
Objavio 12 antologija jugoslovenskog i stranog pesništva, 30 knjiga poezije, 17 knjiga pesama za decu, jednu knjigu eseja, knjigu parodija na jugoslovensko pesništvo. Pesme su mu prevođene na dvadeset svetskih jezika.
STIHOVI IZ MOSTARSKIH KISA
Питала ме jе да ли сам Хрват, имам ли девоjку, волим ли Рилкеа, све ме jе питала, а на окну су ко божићни звончићи мога детињства звониле капи, а ноћна песма текла тихано низ Доњу Махалу, еj Сулеjмана отхранила маjка.
Она jе прострла своjе године по паркету, њене су очи биле пуне као зреле брескве, њене су доjке биле топле ко мали псичи. Говорио сам jоj да jе глупава да се прави важна. Светлана, Светлана, знаш ли ти да jе атомски век? Де Гол, Гагарин и коjештариjе, све сам jоj говорио, она jе плакала, она jе плакала.
GOJKO ŠANTIĆ,glumac
Gojko ŠANTIĆ, rođen u Mostaru 1946. Diplomirao je glumu na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju 1967. u klasi profesora Mate Miloševića. Dobitnik je Akademijine nagrade “Strahinja Petrović” za diplomski ispit. Od iste godine je član Jugoslovenskog dramskog pozorišta, gde je i danas u statusu prvaka. Na scenama Jugoslovenskog dramskog pozorišta, “AteLjea 212", Narodnog pozorišta, Beogradskog dramskog pozorišta, Dubrovačkih letnjih igara, Crnogorskog narodnog pozorišta i Niškog narodnog pozorišta odigrao je sedamdeset uloga. Gostovao je i nastupao na scenama Moskve, Petrovgrada, Pariza, Berlina, Beča, Bukurešta, Sofije, Ciriha, Venecije, Trsta, Graca, Štutgarta, Gagenaua, i svih većih gradova bivše Jugoslavije. Otelo, Prospero, Falstaf (Šekspir); Koriolan (Šekspir – Breht); Stavrogin, Zanesenjak (Dostojevski); Pozdnišev (Tolstoj); Sid (Kornej); Levborg (Ibzen); Eseks (Brukner); Vladika Danilo, Rade Tomov (NJegoš); Vuk Isakovič (Crnjanski); Andrej, Gajev (Čehov); Zarija (M. Novković); Drobac (Lj. Simović); Maks (Andrić);Vukašin Katunac (S. Kovačević); PLjakidon (M. Đukić); Karađorđe (M. Ševarlić); RodoLjub (V. Savić); samo su neke od Šantićevih pozorišnih kreacija. Ostvario je trideset uloga na televiziji. Najpoznatija uloga na filmu mu je Dorotej, prema istoimenom romanu Dobrila Nenadića. Na radio Beogradu tumačio je preko sto uloga; objavio preko pedeset tekstova iz oblasti pozorišne umetnosti u časopisima “Odjek”, Književne novine", “Književna reč”, “Ludus” i “Drama”; objavio knjigu eseja “Telo glume” 1999. u izdavačkoj kući “Draganić”, ediciji “Ars dramatika” 1979. NJegoševu oproštajnu besedu “Ja Rade Tomov” i 1992. “Falstafov dnevnik”; dramatizovao NJegoševu “Luču mikrokozma” (praizvedba – 1988.). Nagrade i priznanja: Godišnja nagrada “Jugoslovenskog dramskog pozoriš ta” za godine: 1978., 1979., 1986., 1993., 2000. Godišnja nagrada beogradskog SIZ-a za kulturu 1969. Nagrada za najpoetičniju ulogu na filmskom festivalu u Nišu 1981. Godišnja nagrada Beogradskog fonda za kulturu 1986. Oktobarska nagrada grada Beograda 1986. Godišnja nagrada Radio televizije Beograd 1987. Godišnja nagrada Radio Beograda 1988. Nagrada “Petar Kočić” za kulturu govora na srpskom jeziku 1993. Nagrada “Zlatni beočug” za trajni doprinos kulturi Beograda 1993. Nagrada za najboLju mušku ulogu Pozorišni susreti “Joakim Vujić” 1995. Nagrada “Milivoje Živanović” za najboLjeg glumca na petim “Glumačkim sve- čanostima Milivoje Živanović” u Požarevcu 2000. Nagrada za najboLje odigranu ulogu (segment) na dvadesetim “Borinim pozorišnim danima” u Vranju 2000. Nagrada “Zlatno pero” za najboLje napisan esej o glumcu na osmim “Glumačkim svečanostima Milivoje Živanović” u Požarevcu 2003. “Vukova nagrada” 2002.
Gordan Mihić, scenarista
Gordan Mihić was born in Mostar in 1938. After studies of literature in Belgrade, he started to work in 1957 as a journalist at the Borba daily newspaper.
At the beginning of his brilliant career of scenario writer, Gordan Mihić was a journalist of investigation and had the rigour and precision of the work of chronicler, but always also quite a creative curiosity.
Mihić is just a young journalist when it hears the call of the cinema and the very young television so that he starts to write for the small and the big screen. At the beginning, he works with his colleague Ljubisa Kozomara of the Borba daily newspaper. Together they write the scenarii of nine significant and daring films, in particular the two masterpieces of Zivojin Pavlovic, When I Am Dead and White and Rat's Awakening. Together, they make their beginnings as directors for the cinema with Vrane/Crows, one of the major films of the Yugoslavian Black Wave. Later, Mihić was to turn three other. He signed more than forty scenarios, among which The Dog Who Liked Trains, The Deceptive Summer of 68, and Someone else's America, all three directed by Goran Paskaljević, but it is with Emir Kusturica that his collaboration will be the most brilliant, with the Time of the Gypsies, Black Cat, White Cat.
His wife, Vera Cucik, is an actress who has much success on stage and on the small screen. His daughter, Ivana Mihić, followed not only the traces of her mother, but is also, among the young producers of the country, one of keenest to work.
1977 - Pas koji je voleo vozove (the dog who loved the trains), by Goran Paskaljević
1976 - Cuvar plaze u zimskom periodu (the beach watcher in winter), by Goran Paskaljević
1976 - Povratak otpisanih
1974 - Protiv Kinga
1973 - Paja i Jare
1973 - Zuta
1972 - I Bog stvori kafansku pevacicu
1971 - Bubasinter
1968 - Sirota Marija
1967 - Budjenje pacova (the rats have woken up), by Zivojin Pavlović
1966 - Kad budem mrtav i beo, (When I'm dead and livid), by Zivojin Pavlović
1966 - Vreme ljubavi
1966 - Tople godine
1965 - Doci i ostati
1962 - Zvizduk u osam
MILIVOJ UZELAC
Hrvatski slikar, rođen je u Mostaru 1897. godine. U mladosti je živeo u Zagrebu i Pragu, a potom se preselio u Francusku gde je proveo najveći deo svog života. Bio je član grupe "Četvorica" koja je u hrvatsko slikarstvo donela prve modernističke tendencije.
Prof.dr.Isidor Papo (1913.—1996.) bio je liječnik - kardiokirurg, general-pukovnik sanitetske službe i glavni kirurg JNA, sudionik NOB-a i član SANU.
Posle Travanjskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, odlazi u Mostar i radi na kirurškom odjelu, a zatim odlazi u Mostarski NOP odred. Tokom rata nalazio se u kirurškoj ekipi Vrhovnog štaba NOV i POJ. Za vrijeme rata doživio je tešku obiteljsku tragediju. Ustaše su mu ubili preko 50 članova obitelji uključujući rođenog brata i sestru.
Godine 1944. poslat je u saveznički centar u Italiju, gde je upoznao Roda Smita (koji ga je 1969. godine predložio za člana Kraljevskog kirurškog koledža koji je brojao 50 članova). Po povratku iz Italije postao je upravitelj Bolničkog centra u Novom Sadu, a potom je upućen na Srijemski front, gde je rukovodio pokretnim kirurškim ustanovama.
Godine 1946. je poslat u Sovjetski Savez na usavršavanje kod Judina, Bakunjeva i Višnjevskog. Tamo je položio i specijalistički ispit iz kirurgije 1947. godine, a 1948. se vraća u zemlju i postaje načelnik Drugog kirurškog odjela Glavne vojne bolnice koja je kasnije prerasla u Vojnomedicinsku akademiju JNA. Kako je kod Judina naučio njegovu tehniku rekonstrukcije jednjaka počinje je primjenjivati ali i usavršavati, pa se ta operacija u kirurškim tehnikama naziva "operacijom po Judinu i Papi". Do tada ove bolesnike u Jugoslaviji niko nije operirao, a kako ih je bilo mnogo, Papo je ubrzo operirao preko 350 ovih bolesnika, po čemu je stekao i međunarodno priznanje. Ubrzo je postavljen za šefa Katedre kirurgije i glavnog kirurga JNA.
Zatim odlazi u SAD na usavršavanje u kardiokirurgiji koje se tih godina radala zahvaljujući usavršavanju ekstrakorporalne cirkulacije. Bio je na klinikama u Philadelphiji, Mayo klinici, Mt Sinay Hospital i drugim. Vraća se u zemlju i počinje raditi operacije na srcu i već 12. studenoga 1965. godine ugraduje prvu umjetnu valvulu. Uradio je blizu 4.000 operacija na otvorenom srcu. Godine 1950. dobio je zvanje docenta, 1953. izvanrednog profesora, a 1956. redovnog profesora. Napredovao je i u vojnoj karijeri. Godine 1975. unapreden je u čin general-pukovnika sanitetske službe JNA. Za predsjednika kirurške sekcije izabran je krajem 1963. godine i na toj dužnosti je ostao do 22. siječnja 1966. godine. U tom razdoblju rad sekcije je bio intenzivan. Pozivao je i ugledne kirurge iz inozemstva da drže predavanja na sastancima Sekcije.
Objavio je 217 radova, od toga 13 u inozemnim časopisima. Bio je redaktor udžbenika Ratna kirurgija. Preko 30 godina bio je načelnik kirurške klinike VMA. Umirovljen je 1982. godine. Umro je 14. listopada1996. godine i sahranjen je na židovskom groblju u Beogradu.
MILJENKO MIHIC
Miljenko Mihic
Miljenko Mihic je poznati fudbalski trener koji je rodjen u Mostaru 1934. godine. U svojoj bogatoj karijeri trenirao je Crvenu zvezdu u kojoj je proveo punih 11 godina trenirajuci sve uzraste, od najmanjih pionira, do prvog tima, Borac iz Banja Luke, NK Osijek, Napredak iz Krusevca, Galeniku iz Zemuna, a dvije godine je bio i selektor fudbaske reprezentacije Izraela. Dugo godina je bio trener mlade reprezentacije Jugoslavije, a bio je i trener A reprezentacije Jugoslavije. Kkada je Miljenko Mihic vodio Crvenu zvezdu i u Kupu pobjednika kupova izbacise Real Madrid, a trener Reala je bio nitko drugi vec Miljan Miljanic.
Miljenko Mihic je izjavio da mu je najzalije u zivotu sto nikada nije trenirao Velez iz Mostara posto je rodjeni mostarac. Malo je falilo da izbace Ferencvaros u polufinalu KPK i da igraju protiv tada veoma dobrog Dinama iz Kijeva. rekord posetilaca na jednoj fudbalskoj utakmici u SFRJ bas na toj utakmici protiv Ferencvarosa.
Na slici je momcad Borca iz Banja Luke u vrijeme dok ju je trenirao Miljenko Mihic.
Na slici je mlada reprezentacija Jugoslavije kojoj je izbornik bio Miljenko Mihic. Prvi put su Banjalucani izasli na evropsku scenu 1975. godine, kada je Borac bio predstavnik SFRJ u Kupu pobjednika kupova. Hajduk je kao sampion drzave igrao u Kupu sampiona a Borac kao finalista nacionalnog Kupa, u Kupu pobjednika kupova. Borac je u 2.kolu Kupa kupova za protivnika dobio slavni belgijski Anderleht. U prvom meču u Briselu 3:0 za Anderleht. Iako bez najjačeg sastava Borac je u revansu pobijedio 1:0, golom Ibrahimbegovića, i to je bio jedini poraz za kasnijeg osvajača Kupa pobjednika kupova Anderlehta. Sastav Borca: Jantoljak (Adjanski), Bogojević, Kusmic, Vidacak, Vukelja, Cetina, Jurkovic, Smileski, Ibrahimbegovic, Kreso, Marjanovic, Kovacevic, Culafic, Lazic, Brnjac. Trener: Miljenko Mihic
NK Osijek u vrijeme kada je Miljeno Mihic bio sef strucnog staba. U Beogradu nakon duge i teske bolesti u svojoj 75-oj godini zivota umro poznati fudbalski trener Miljenko Mihic. Miljenko Mihic ce po njegovoj zelji biti sahranjen u obiteljskoj grobnici Mihica u mostarskom groblju Smrcenjaci.
Grupa Most - Rondo:
Nikola Perovic Pera
Goran Jovanovic Jolta
Mirko Mestrovic
Mile Zovko
Dragan Grgic
Nina Kusturica rodjena 1975 u Mostaru, reziser i producent, studirala reziju na Univerzitetu za muziku i primijenjenu umjetnost u Becu, diplomski rad, film „Auswege“ dozivio je svoju internacionalnu premijeru na filmskom festivalu u Berlinu. 2003 osniva firmu za proizvodnju filmova Mobilefilm.
Mostarska punk grupa "Zenevski dekret" (Duje, Habi, Sale, Golub) slika iz 1990.
RKUD "ABRAŠEVIĆ" Ansambl narodnih pjesama i igara
U kući zvanoj ”Kafana Evropa" na ulasku u staru mostarsku čaršiju Kujundžiluk na domak Starom mostu, daleke 1926. godine osnovano je Radničko kulturno-umjetničko društvo "Abrašević". Osnivači društva ovu kuću nazvaše i "Radnički dom". Društvo dobi svoje ime po mladom revolucionaru Kosti Abraševiću rodom iz Ohrida (Makedonija) 29. maja 1879. godine. Otac Naum mu je bio porijeklom Makedonac, a majka Sotira Grkinja. Ona je bila veoma učena žena i djelovala je pozitivno na razvoj svoga sina. Zbog teškoga života otac je odlučio da s porodicom krene u pečalbu i uspio je da u Šapcu otvori kafanu u kojoj su svi članovi porodice usluživali goste, sem Koste. Kosta je već tada imao završena tri razreda grčke škole, koja mu u Šapcu nije bila priznata. Upisuje se u gimnaziju 1892. godine. Peti razred završava 1897. godine i već naredne godine skrhan bolešću tuberkuloze u svojoj 19. godini života umire 8. januara 1898, godine, te je u Šapcu i sahranjen. U njegovom poetskom stvaralaštvu naročito mu se izdvaja pjesma pod nazivom "Zviždi vjetre":
Zviždi, vjetre, na sve strane, Čupaj drvo, krši grane! Svom silinom svoga leta Huji, juri preko sveta.
Zasluge RKUD "Abrašević" u širenju, propagiranju i njegovanju muzičkog kulturno pedagoškog života u Mostaru su od ogromnog značaja. Društvo je okupljalo mlade iz radničkih porodica i drugih sredina gdje se ranije nije znalo za postojanje mnogih muzičkih instrumenata, a kamo li da se pomišljalo na bavljenje muzičkom umjetnošću. U Društvo su dolazila djeca iz mahala, iz prigradskih naselja, ponekad sa sela i tu su zavoljela muziku: Stečena ljubav i dobivanje znanja u "Abraševiću” uticali su na mnoge da se opredijele za buduće profesije vezane za muziku. Mnogi nekadašnji članovi muzičkih sekcija "Abraševića" danas su profesionalni muzičari. Neki su postali članovi raznih orkestara, od zabavnih, narodnih do simfonijskih, neki su profesori muzike, a neki su magistrirali ili su na putu da doktoriraju. "Abrašević" je bio mostarsko vrelo kulture.
Ansambl narodnih pjesama i igara RKUD "Abrašević" bio je jedan segment iz cjelokupnog rada Društva. Tamburaška sekcija je imala veliku ulogu u okupljanju mladih progresivnih snaga. Nakon osnivanja, radile su pri Društvu tri sekcije, i to: dramska, tamburaška i prosvjetnokulturna. Tamburaši su otvarali sve "Abraševićeve" priredbe sa revolucionarnom pjesmom "Smjelo". Ova pjesma je tada u narodu bila veoma popularna. Grupom tamburaša je rukovodio Mustafa Bjelavac, ostali članovi bili su: Omer Potur, Kosta Kaličin, Mile Petković, Ljubo Salatić i Osman Šantić. Od policije je paralisan rad RKUD "Abrašević" od strane šesto-januarske monarhofašističke diktature od 1929. do 1935. godine. Godine 1935. tamburaši ponovo počinju sa radom i ovu sekciju nadopunjuju novi članovi: Nusret Rizikalo - krojač, svira prim, Haso Fazlinović - stolar, svira bubnjeve, Aziz Fazlinović - bravar, svira prim, Mujo Bjelavac - rukovodilac orkestra, po zanimanju sahačija, Asim Oručević - svira brač i klavir, Alija Puzić - bravar, svira čelo, Efraim Kazazić - krojač, svira berde, Ibrahim Pezo - bravar, svira brač, i Huso Maslić - svira bugariju. Danas od preživjelih su Alija Puzić i Nusret Rizikalo. Nusret Rizikalo kaže da je prilikom dolaska u orkestar zatekao Esada Šabanca koji je svirao prim, Mustafu Skuhana - Muju koji je svirao treću bugariju i Antonija Jukića - Tonu koji je svirao berde. Sviralo se na zabavama u gradu, a naročito u Radničkom domu (na Glavnoj ulici) na igrankama. Svaka zabava je otvarana pjesmom:
Radnički pozdrav Zdravo da ste hrabri borci Boreć' se za pravo i rad Veseli i sretni bud'mo Solidarni k'o do sad.
Godine 1939. organiziraju se u gradu demonstracije u cilju borbe protiv fašizma, za bolja prava radnika i za bolji život. Te godine se zatvara "Radnički dom" u kome je djelovao RKUD "Abrašević". Tada su odvedeni Rukovodilac tamburaške sekcije Mustafa Bjelavac i rukovodilac dramske sekcije i kursa "esperanta" Nikola Abramović - Bjelica (osnivač Društva) u zatvor u Lepoglavu odakle se nisu vratili. Pored mnogih članova Društva u Drugom svjetskom ratu izgubili su živote i tamburaši: Kosta Kaličin, Ibrahim Pezo, Haso Fazlinović i Husein Maslić-Husa. Tokom rata 1941. do 1945. godine RKUD "Abrašević" ne radi. Nakon rata, osnivačka skupština "Abraševića" u prostorijama "Hrvoja" održana je 27. avgusta 1946. godine. Pored ostalog dnevnog reda donosena su i pravila o radu Društva, a koja su izrađena na temelju Pravilnika rada RKUD "Proleter" iz Sarajeva. U maju 1947. godine formira se tamburaška sekcija, čiji je rukovodilac Omer Potur, kao i folklorna sekcija koje nastupaju na gradilištima pruge Šamac - Sarajevo. Duž radilišta daju 17 programa koje je gledalo oko deset hiljada omladinski i omladinaca. Slijede nastupi u mnogim mjestima tadašnje Jugoslavije. Godine 1948. već radi Veliki tamburaški orkestar koji broji oko 150 članova. Mnogo je članova a malo je instrumenata, te se Društvo odlučuje da nabavi 20 mandolina i nekoliko gitara i 15. juna 1948. godine otpočinje sa radom mandolinsko-gitarska škola sa 32 polaznika. Njen rukovodilac bio je Rajmond Hap.
Nekih članovi Velikog tamburaškog orkestra, su: Hivzija Čizmić, Ibrahim Ćišić i brat mu Muhamed, zatim Sulejman, Salem i Hasan Dandić, Esad Dedović (brat Keme Dedovića - igrača folklora, poslije stručnog rukovodioca folklorne sekcije RKUD "Abrašević" i Internacionalnog ansambla narodnih pjesama i igara svijeta "Camarad" u Mostaru.) Dva brata Amir i Alija Sadžak, Spasoje Berak-Spaso i sestra mu Zora udata Šparavalo, Hasan Alikalfić, Blažek čijeg se imena ne sjećam i neki Misita, Dušan Pejanović-Dule, Nenad Aškrabić-Jovo i sestra mu Milena zvana Beba, Rudolf Grabovac, Milojko Knežević, zvani Braco, Aco Čolović, braća Ševko i Dževad Kurtović, Mustafa Hojlaš-Muta, Ibrahim Šantić, Faruk Dizdarević, Nuhrudin Jonić-Nuna, Ahmet Deronja, Ismet Ćumurija, Semir Alikalfić, Mirza Alagić, Zijo Kreso, Abdurahman Kalajdžić, Filip Bevanda i mnogi drugi. Muziciranje ovih tamburaša bilo je na visoko muzičkom, umjetničkom nivou. Te godine pa i poslije Radio Sarajevo nije imalo svoje tamburaše, te su dolazili snimatelji i snimali emisije muziciranja našeg tamburaškog orkestra. Snimci su pravljeni na tada odličnim magnetofonima marke Nagra. Da li su u arhivi radija sačuvani snimci, nije mi poznato. Orkestar je muzicirao djela ozbiljne muzike, kao i djela naše narodne izvorne muzike. Nabrojat ću nazive nekih partitura: Lukrecija Bordžija, Chavalleria rusticana, Improptu, U boj (Zrinjski), U pećini, Azuro, Svraćanja, Vesela mladost, Naši zvuci, Splet narodnih pjesama, Bilećanka, Titovo kolo, Biseru s' južnoga mora, Karišik narodnih pjesama, Splet šokačkih pjesama i igara, Vijenac narodnih pjesama i igara, Nizamski rastanak (turski marš). Stručni rukovodioci bili su vojna lica Rajmond Hap i Rudolf Grilec, poslije je bio Petar Fratnik (koji je stanovao u zgradi "Abraševića" na Mejdanu (Trg 1. maja) gdje se danas nalazi Arhiv Hercegovina), zatim Mehmed Voljevica zvani Babo pa Faruk Mehićević, Mirsad Stupac-Mimi, Spasoje Berak, Kovačević Nedjeljko, Ismet Ćumurija, Besim Jusić, Sead Trnovac i dr. Bilo je kriznih perioda kada Tamburaški orkestar skoro nije ni radio, mislim da su to bile godine 1903. - 1956., kada se jednostavno rasformirao orkestar. Od toga orkestra ostala su samo četiri člana Mirzo Alagić, Ismet Ćumurija, Ahmet Deronja i Muhamed Ćišić. Nakon izvjesnog vremena nastavljen je rad sa novim tamburašima i tako je nastao Tamburaški i narodni orkestar jer su im se pridružila i tri harmonikaša - Faruk Mehičević, Mirsad Stupac i Izedin Gačanin. Orkestri su isključivo muzicirali folklorne numere i pratili pjevače narodnih pjesama. To je bilo otprilike 1957. godine i dalje. 28. jula 1949. godine "Abrašević" nastupa na Republičkom festivalu KUD BiH u Sarajevu. Sve sekcije i njeni rukovodioci su nagrađeni novčanim nagradama. Poslije, Društvo gostuje u Makedoniji u Štipu, Skoplju, Tetovu, Kumanovu i Kočanima. Na ovoj turneji postiže velike uspjehe i donosi mnoga priznanja. Narodni i Tamburaški orkestar daju nekoliko veoma uspjelih koncerata narodnih pjesama i priređuju takmičenja narodnih pjevača Mostara. Ove aktivnosti su se odvijale nakon fuzije KUD "Abrašević", "Ljube Brešana" i "Salke Peze". Korištena je sala za koncerte RKUD "Abrašević" zvana sala NOF-a u ulici Alekse Šantića. Pored koncerata održavane su i igranke na kojima su svirali Mehmed Voljevica-Babo, Osman Šantić, Muhamed Stupac, otac harmonikaša društva Mirsada Stupca - Mimija i Omer Potur. Na jednom vrlo uspjelom koncertu narodnih pjesama nastupili su stari mostarski pjevači: Fatima Hadrović-Čerkić zvana Fatka sa pjesmom "Lastavice lasto bog te ubio", zatim Nezir Bukovac sa pjesmom "Bosno moja poharana", Šefkija Šehović sa pjesmom "Emina" i "Oj, kaduno, kono moja", Avdo Ombašić zvani Šice i Lutkica sa pjesmom "Tužno vjetri gorom viju, tugo golema" i pjesmom "Ja posadih more višnju na jaliji" te prisjetih se i pjesme veoma dobrog pjevača Stjepana Rozića - Šćepe "Kolika je viš Travnika bojna" i Avde Ćumurije sa pjesmom "Znaš li draga onu šljivu ranku kad smo skupa bili na uranku". U jednoj takmičarskoj večeri mostarskih pjevača u sali "Abraševića" 1957. godine gosti su bili tada popularni pjevač (a član naše folklorne sekcije 1947. i 1948. godine) Himzo Polovina uz pratnju harmonikaša iz Sarajeva Selvera Pašića, zatim: Zaim Imamović, Safet Isović, Blaga Videc, Ljubo Lipovac, Mile Bogunović-Džo, Meho Puzić i brat mu Bahrija, Izeta Selimović zvana Beba, Zora Dubljević, Ljubica Drakulić, Himzo Polovina, Nada Mamula, Radmila Jagodić, a u koncertima su sudjelovali i Rejhan Demirdžić kao Husametin-beg i Aleksandar Mičić kao Fistik te komičarka iz Radio Zagreba Nela Eržišnik kao Marica Hrdalo, itd. Naslovi nekih koncerata za 40. godišnjicu postojanja RKUD "Abrašević" - Velika revija pjevača narodnih pjesama 17. jula 1966. godine, kada su pred prepunim stadionom Kantarevac nastupili eminentni pjevači, zatim koncerta pod nazivom Teče pjesma kao Radobolja 14. novembra 1969. godine u sali Doma kulture na Rondou. To su bili susreti tri generacije pjevača Mostara. Pa nekoliko koncerata pod nazivom "Niz narodnih bisera", "Sevdahom kroz Bosnu i Hercegovinu". Tamburaški orkestar je imao svoje numere u Narodnom pozorištu u Mostaru, u komadu Svetozara Ćorovića "Zulumćar", a Ismet Ćumurija je 29.11.1969. godine nastupio i kao svirač i kao pjevač mostarskih sevdalinki. "Zulumćar" je izveden 28.02.1953. godine sa pjevačima Ševkijom Šehovićem i Nezirom Bukovcem, dok su svirači bili: Mehmed Voljevica-Babo, Osman Šantić, Muhamed Stupac i M. Drenić. U "Zulumćaru" su 29.11.1969. godine kao svirači nastupili: Mirza Alagić, Ismet Ćumurija, Vahid Huskovć, brat Vahidov Adil Husković, Besim Jusić, te glumci Narodnog pozorišta statisti svirači Vlado Milosavljević i Selimir Simić. Ulogu Selim-bega ("Zulumćar") igrao je Vaso Zorkić. Iz "Abraševićeve" radionice talenata potekli su pjevači: Himzo Polovina, Mehmed Zekić-Meho, Ekrem Duvnjak, Himzo Đonko, Mate Bulić, Edin Pandur, Rasema Habul, Ismet Ćumurija, Ibrahim Puce, i drugi. Ovi pjevači snimaju za muzičke arhive RTV Sarajeva, RTV Zagreba, RTV Beograda i drugih lokalnih RTV stanica Bosne i Hercegovine. Za Radio Beograd je pjevala i članica dramske sekcije "Abrašević" Azra Ćemalović. U beogradskom Savezu kompozitora Jugoslavije su kao kompozitori - pjevači Fadil Karić (profesionalni pjevač), Ismet Ćumurija i Spasoje Berak-Spaso. Ilijaz Delić, Mostarac, takođe je postao profesionalni pjevač. Rasim Pandur je takođe odabrao životni put profesionalnog pjevača i živi u Beogradu i u Aranđelovcu. Asim Brkan takođe snima za RTV Sarajevo i RTV Beograd a danas radi kao urednik zabavno-muzičkog programa u Radio Tuzli. Iz narodnog orkestra RKUD "Abrašević" su potekli i izvrsni instrumentalisti: Spasoje Berak-Spaso tamburaš i klarinetista i Nedjeljko Kovačević (violinista) danas profesionalni muzičar a bio je član Narodnog orkestra RTV Sarajevo 70-ih godina. Valja spomenuti i naše narodne pjevače Mihovila Boškovića-Miju i Adila Huskovića-Seju kao i Asima Brkana i Asima Dumpora koji su nastupali na Festivalu mladih "Studentsko ljeto" u Maglaju i osvajali visoka mjesta. Na Festivalu narodne muzike "Ilidža 1971." nastupio je i Mehmed Zekić-Meho. Na nekoliko Festivala Ilidža nastupio je Himzo Polovina a na jednom poslijeratnom festivalu Ilidža nastupio je i Asim Brkan (iza rata 1992-1995. godine). Na Festivalu narodnih pjesama "Lukavac" i "Bihać" iza rata 1992-1995. godine nastupio je Ibrica Puce (mislim da je i u ratnim uslovima na festivalu "Lukavac" nastupio i osvojio jednu od nagrada.). Mustafa Šantić kao harmonikaš i kompozitor nastupa na Festivalu u Bihaću. Elvedin Balalić-Titi ovih dana napravio je svoje prve snimke za muzički arhiv RTV PBS-a u Sarajevu, a arhivirao je svoje snimke za RTV Mostar kao solista narodnih pjesama i kao harmonikaš.
MISO MARIC-pjesnik
Asim Hadžajlić (1931-1992)
Sa sportom se intenzivnije počeo družiti od 1948. Te godine je zakoračio i u sportsko novinarstvo. Prve tekstove objavljuje u listovima „Sloboda“ i „Oslobođenje“ U listu „Oslobođenje“ je od 1953.Pise i za „Sportske novosti“, „SN reviji“. Isto tako, i u „Veležovom“ listu, različitim publikacijama i biltenima
. Laureat je republičke i opštinske „Majske nagrade“ u oblasti sporta i fizičke kulture i nosilac zvanja „Zaslužni sportski radnik Mostara“.
EMIR BALIC
Emir Balić rođen je 1935. godine. Prvi put skočio je sa Starog mosta u šesnaestoj godini. Najtrofejnija je mostarska lasta. Sportista, sa čitavim nizom priznanja, ali i kinooperater, kasakader, bokser, padobaranac i logoraš. U Neretvu je zadnji put skočio 1996. sa mosta kojeg nije bilo. Iz poštovanja prema Starom, s novog nikada nije skočio. U Mostaru će, prema vlastitom priznanju, ostati živjeti do kraja svog života.
OSMAN PIRIJA
S. Kadric: Da pocnemo sa onim sa cim smo zavrsili pri posljednjem razgovoru prije skoro 7 godina dok smo obilazili Podrinje i govorili o odrzivom razvoju?
Dr. Pirija: Danas su puna usta nasim ali isvijetskim strcnjacima odrzivog razvoja, kao to je neko svjetsko otkrice nepoznato na nasim prostora i mi to sada uvozimo u tranziciji sa zapada. Jos 1958 godine poljorivredno indstrijski kombinat "Hepok" u Mostaru je zasnovan na takvom konceptu. Pogledate zastitni znak Hepoka to su dvojica muskaravca koja nose veliki grozd grozdja izmedju sebe. To su ona dvojica iz biblijskog mita koje Mojsije salje u obecanu zemlju prije plemena. Pleme koje je pratilo Mojsija do obecane zemlje se pocelo buniti nevjerujuci da uopste ta zemlja postoji. Eto oni se pojavljuj u tom mitu sa velikm grozdom donesenim upravo iz te obecane zemlje.
Mi smo Hepokom htjeli u Hercegovini stvoriti obecanu zemlju. Htjeli smo izvuci ljude iz neimastne, htijeli smo ih zadrzati na njihovim ognjistima i upravo tu im napraviti obecanu zemlju. Tu smo traziti zlato u njihovim rukama na njhovoj zemlji a ne da po svijetu u bescenje prodaju svoj znoj. Mi smo na neplodnim zemljistima startovali sa projektom Hepoka. To je zemljiste bilo u drzavnoj svojini i mi smo na tom devastiranom skoro napustenom zemljistu, zemljistu na kom je bila sljunkara dobili plodnu zemlju. Tu smo nastojali podici plantaze, vinarije i od naslijedjenih autohtonih vrsta grozdja Zilavke i Blatine napraviti industriju. Da bi dobili kredite morali smo imati zemljiste i dovoljan broj cokota. Kao bazu za vinograde mi smo podigli farmu krava. Tako je jedna krava davala djubrivo za jedan hektar plodnog tla. I mi smo to i napisali upravo tako u programu Hepoka: "Treba Hercegovini vratiti zelne pejzaze koje je covjek svojom nerazumnom eksplatacijom unistio i devastirao tla ostavljajuci generacijama koje dolaze go skelet."
To smo mogli uciniti vodom, prirodnim djubrovima i izborom onih vrsta grozdja od kog cemo praviti kvalitetno vino za svjetsko trziste a sebi profit i garantovati razvoj cijele regije. Trebalo je uspostaviti biolosku ravnotezu na tom postoru, to je bio sistem. Trebalo je povezati: tlo, vodu, krave, vinariju, staklenike, novi tip radnicke klase ... Poremecaj jedne od ovih karika znacilo je raspad sistema. Eto to je taj odrzivi razvoj koji smo mi tada startali u Mostaru kao svojevrsno tehnolosko i razvojno cudo.
Nasa tragedija je bila u tome da tadasnji sistem nije podrzavao takav ravoj ni Hercegovine ali ni Bosne.
S.Kadric: Je li po srijedi samo neznanje ?
Pirija: Ima tu vise momenata. Privredu i poljoprivredu je trebalo razvijati kao dvije komplementarne djelatnosti. Koristeci bogatstvo voda. Naprosto nemoguce je biti nerazvijen pored tolike kolicine vode koju ima Neretva i njene pritoke i toliko padavina koje padnu na ovo podrucje. Trebalo je samo tu vodu uhvatiti i sa njom gospodariti. Problem je nastao sto smo mi proizvodili proizvode koji se nisu uklapali u centralno planiranje upotrebe prostora Bosne i Hercegovine. Komandno tzv. Kidricevo planiranje je polazilo od toga da Vojvodina, Slavonija, Makedonija i Srbija proizvode hranu za potrebe Jugoslavije pa i svjetsko trziste a da Bosna i Hercegovina bude prostor teske industije, obojene industrije, sumastva. Ako se nesto i proizvodi u Hercegovini onda je to trebalo da bude pamuk i tzv. sutropske i tropske kulture. I sve je to trebalo da zadovolji potrebe autarhicke zatvorene privrede. Po tom plan trebalo je da Hercegovina ima 30 do 40 hektara vinograda. A mi podizemo za 5 godina 250 hektara vinograda. Do tada je vise od 500 hektara vinograda godisnje izumiralo. Bosanski parlamntarci u Saveznoj skupstini su trazili da se finansiraju i vinoradi od 5 hektara. Do tada je po standardu za ta sredstva mogla samo da konkurise Vojvodina, Makedonija i Srbija, mi naprosto nismo imali tolikih povrsina. Tako je taj usvojeni amangman na Zakon povukao ogromna sredstava u Bosnu i Hercegovinu iz saveznog budjeta.
Sta to znaci gvore podaci da smo mi u Hepoku angazovali 150 kalemara iz cijele Jugoslavij. Poljoprivreda se javlja kao nosioc razvoja, javalja se jedna nova radnica klasa pored uobicajenih rudara i sumskih radnika. Sad su tu i traktorisi, svjecari, vinari, farmeri mimo uobicajenih radnickih kombinezona. Hepok proizvodi 3 - 5 miliona kalmova godisnje. Kljuc takvog poljoprivrednog razvoja po meni je voda ali je problem sto je bio nekakav zakon kojim se zabranjuje navodnjavanje vinograda kao loza dobija na kvantitetu ali gubi kvalitet. Mi smo egzaktno dokazali neodrzivost takvih tvrdnji.
1960 godine smo pustili pilot projekat u Hecegovini proizvodnje zeleni sistemom hidrofona. Bez tla pomocu rastvora. Medjunarodni fond mi je odobrio sredstva za demonstraciju takvog nacina proizvodnje na juznoslovenskim prostorima. 12-13 maja 1960 mi smo izvrsili tu demonstraciju u Mostaru. Tim je narusena koncepcija petogodisnjeg plana da Bosna i Hercegovna treba da se razvija sa teskom industrijom. U njen grb je bio smjesten dimnjak a sto neko proizvodi grozdje za svjsetsko treziste to niko nije planirao.
Mi smo poslovali po svim zakonima svjetskog markeinga. Posto smo proizvodli cvijece onda smo stampali vjerski kalendar sa motivima cvijeca. Kupce smo trebali podsetiti kad da kupuju cvijece. Politika nas je optuzila da propagiramo vjeu. Savez boraca pise "parama radnicke klase vrsi se propaganda vjere".
Hepok se nije uklapao ni u sistem vladanja drustvom. Umjesto da se formiramo na komunalnom principu mi smo se udruzivali proizvodno prelazeci te administrativne granice i bjezali smo kontroli, kako su nas optuzivali. Mi dolazimo i u sukob sa nacelima naucnog istrazivanja u Bosni i Hercegovini tada mi stavljamo nauku u funkciju razvoja preduzeca i za ta istrazivanja drustvo nema sredstava.
Mi smo izvozili grozdje, vino, breskvu, cvijece. 1974 smo imali 3700 zaposlenih od cega 190 inzenjera. Mi smo naucili narod da trosi cvjece. Sarajevo je 1981 vise trosilo za cvjece nego za vino. 5 milona dolara je Sarajevo trosilo za cviejce te godine.
Sezdesetih godina Savezna vlada posalje mene na nekakav seminar o planiranju koristenja zemljista na Mediteranu i trebalo je da postanem savjetnik za ta planiranja ali ta naucna saznanja ja sam primjenio u planiranju koristenja zemljista izmedju Mostara i Capljine. Do danas tamo izmedju Neretve i ceste nije izgradjen ni jedan objekat. To je zemljeste namjenjeno je za navodjnjavanje i poljoprivredno gospodaranje.
S. Kadric: Ocito do razracuna je moralo doci i on se i desio?
Pirija: Razracun sa Hepokom je poceo sa pisanom primjedbom na lokaciju Aluminijskog kombinata koju sam ja potpisao a sadrzala je 7 stranica. Ja sam pozivajuci se na najveca svjetska iskustva u oblasti aluminijskih kombinata i njihovih stetnih posljedica na okolinu kao direktor Hepoka ustao u zastitu krava, breskvi, vinove loze, stakla, ljudi na prostoru Mostara, Hercegovine. Ustao u zastitu onih kojm ce poceti da opada kosa, da se lome kosti i sl. Udaljenost farme krava Hepoka od Aluminijskog kombinata je bila svega 800 metara. Moja primjedba je bila na lokaciju tako prljave i stetne tehnologije i stetne indstrije koja je trebalo da unisti nasu obecanu zemlju.
1970 godine na svecanoj sjednici opstine Mostar imaju dvije tacke. Prva je o dodjeli priznanja zaslznim, medju kojim sam i ja. Druga tacka je podizanje kamena temljca Aluminijskom kombinatu. Predsjednik opstine poslije idilicne slike Hercegovine u narednom periodu osloncem na aluminijski kombinat, kaze: "A jedini covjek koji se protivi tom procvjetu je Osman Pirija. I taj neprijateljski cin nije samo verbalni vec i pisani koji je poslao u opstinu na 7 kucanih stranica."
Kasnije u prolazu Vlado Segrt ne vidi mene a ja slusam kako pita predsjednika opstine: "Zasto ne sklonite tog Piriju?" Da bi petnaest godina kasnije isti taj Segrt trazio da sjedim pored njega na nekakvoj svecanosti zato sto sam jedino ja ustao u zastitu Mostara i Hercegovine od nesrece aluminijskog kombinata. Eto to je taj mehanizam vladanja i princip "uvjek biti na pravoj strani".
Da bi se instalirao aliminijski kombinat tada, trebalo je zaustaviti i unistiti Hepok. Hepokov institut o kontroli zagadenja je unisten tako sto mu je to pravo kontrole oduzeto a dato Aluminijskom kombinatu. Tako je zagadjivac postao i kontrlor zagadjenja.
Poslije izgradnje aluminijskog kombinata niko vise nije mogao koristiti nizvodno vodu rijke Nereve. Zastavljen je razvoj citavog regiona. Praveci bilas voda na ovom podrucju ustanovljavam da opstina ima 126 000 stanovnika. 9600 KW energije po stanovniku. Ali je problem sto je 90% te energije koristio aluminijski kombinet. Taj luksuz elektrolize sebi mogu piustiti samo visoko razvijen drzave koje neznaju sta ce sa elektricnom enerijom poput Norveske. Tada ali i danas svi planovi ozivljavanja Podvelzja i Hercegovine su neodvojivi do dvije tvari: vode i elektricne energije. Da bi izvukli vodu na visinu trebaju nam pumpe a njih pokrece elektricna energija a da bi vratili zivot treba nam voda. I to je kljuc razvoja ovo kraja i ranije a i sada. I svakako da se eliminisu zagadjivaci tako sto ce postovati pincipe koristenja ekoloski dozvoljene tehnologije koja ne zagadjuje vazduh, vodu ili zemljiste.
O politickim pretpostavkama danas ovaj put ne zelim da govorim.
S. Kadric: Ekoloska situacija danas u Bosni i Hercegovini ?
Pirija: Sreca te danas ne pocinjemo sa dimnjakom na grbu Bosne to bi moglo da bude nesto sto je nada. Kazu mi da se tek sad podmladjuju sume oko Zenice iz panja. 1995 god. dolaze mi neki Opuzenci na more i zovu na ribu. Ulovili ribu ivarak koji je indikator cistosti rijeke. Ivarak je nestao kad je Neretva zagadjena. Iz vremena zagadjenja ovog prostora "u ime visih cikljeva socijalizma i Jugoslavije", iz vremna cetverogodisnjeg rata bez pobjednika trebali bi izaci pametniji i o buducnost graditi drugacije, mozda je nas primjer Hepoka kog smo podigli na ledini model koji bi mogao biti uzor. Mozda?
Ekoloski pokreti umjesto da sire kulturu zivljenja oni prave hepening senzacionalno skrecuci paznju na odredjeni poblem. Primjer je hidrocentrala oko Konjica. A ja pitam: Sta mi imamo osim vode danas u Bosni i Hercegovini ? Sta je to sto je razvojna garancija i sansa osim vode ovdje? Hocemo li ponovo sjekiru pa u sumu i prodavati je bud zasto vani?
Izgradnjom hidrocentrale ce daleko veca korist biti za proizvodnju hrane nego sto je sad imamo tamo. Za turisticku buducnost Jablanickog jezera centrala iznad Konjica igra izvarednu ulogu, jer ce se pomociu nje moci odrzavati onaj nivo vode koji se bude zelio imati. Sa vodom se tako komanduje. Ta voda ce omoguciti pravljenje kvalitetne ribe. Norveska je udesetorostrucila proizvodnju riobe u slatkoj vodi u zadnjih 10 godina, a okruzena je morem. Zasto? Zato sto za tu ribu ima certifikat kao zdravu a onu u moru nema. Kupci danas na zapadu naprosto diktiraju i traze zdravu hranu. I zato bi bilo dobro da ekolozi sire kulturu zivljenj nudeci ekonomske i kulturne alternative a ne apriori biti protiv razvojnih planova.
Skoro sam prolazio pored Jablanickog jezera i vidio smeca da mi je zao sto nisam snimio kao nesto nevjerovatno. To je kultura zivljenja to je nuzno predmet bavljenja onih koji sebe nazivaju ekolozima, zastitnicima zdrava zivljenja. Sarajevskim ekolozima napmjer ne smeta da se u srcu Sarajevskog polja u Butmiru napravi na 250 hekrata sljunkara. U srcu obradivg zemljista cim je nepovratno izgubljeno to obradivo zemljiste. Licno mislim da nam treba vise vrlo konkretnih aktivnosti poput onog u Viskom koje ima prvo u BiH katastar zagadjivaca. Dovoljan je bio jedan covjek, hemijski tehnicar koji je otisao u opstinu i rekao: ja sam bez posla i htio bih to i to raditi. I on je to uradio. On je registovao zagadjivace vode, vazduha i zemljista. Navikli smo na parade. Kako je industrijska svijest isla u krajnost: unisti sve sto je prirodno to ovi sada idu u drugu ne smijes nista.
S. Kadric: Kako dizati Bosnu iz pepela danas?
Pirija: Sad u ovom periodu Bosna bi trebala imati dva cilja: Prvi proizvesti sto vise hrane i drugih proizvoda za domace potrebe kako bi se smanjio strahovit platni defit. Preko 90% rode se danas uvozi. Takav deficit trgovinski ne moze niko izdrzati. Drugo naci strategiske proizvode za svjetsko trziste i postati konkurentan. Ta dva cilja imaju i sporedne ciljeve . Komunikacije, pogledajte tri godine poslije rata pruga ne funkcionise...
S. Kadric: Pod firmom nemogucnosti zajednickog zivljenja desila se velika pljacka ona se i danas nastavlja pod firmomprivatizacije, dokapitalizacije i sl ?
Pirija: Hepok je nastao preduzimljivoscu pojedinaca, njegova imovina preko 65% posto u 1967 bila je imovina radnika koji su ga i stvoli. Dzan Karlo Paljeti sekretar Komunisticke partije Italije i ja smo radili u Pocitelju 1967 god. nacrt statuta o pretvaranju Hepoka u dionicarsko drustvo. Trebalo je da imovina Hepoka iz dustvenog vlasnistva predje u dionicarsko dustvo. Naime Reformom 1965 trebalo je ukinuti druzavno vlasnistvo kao instrument velikosrpske hegmonisticke politike (to je bila i politika kralja Aleksadra). Pod terminom drustveno vlasnistvo prikrivala se sustina a to je vlasnistvo radnicke klase. Sta to znaci na primjeru Agrokomerca. Kad sam 1989 godine potpisao imovnu Agrokomerca da bi sanirao preduzece (postupkom aderacije = prodaja dijela eretnina za gotv novac) ustanovio sam da je 60 imovine vlasnistvo radnika istog tog predzeca. Naimje jedna tekstila fabrika koja je pocela sa krojackom zadrugom u kojoj je radilo 9 radnika. Oni su digli kredit i napravili fabriku kredit su uredno vratili i otkud sad ta tvornica da bude drustvea, ili drzavna !?
Drzava je drzala duhan, zeljeznice, poste i sl. a sve stalo je pravljeno licnim odricanjem samih radnika. Pored radnika vlasnici su bili i gradjani koji su samodoprinosima gradili vodovode, telefonske cetrale, podizali skole, oporavljali podrucja poslije zemljotresa i sl. Vlasnik tih sredstava, posredstvom minlog rada je radicka klasa i gradjanin ove zemlje bez nacionalnih i vjersih odrednica.
Ko sad ima pravo da to nacionalizuje odnosno privatizira odnosno dokaptalizira!? Ili veci dio stamenog fonda radjen je iz doprinosa radnika. I tu se zna vlasnik samo to treba proknjiziti. Samoupravljanje, takvo kavo je bilo, bilo je prelana faza ka dionicarskom sistemu, odnosno konvergentnom ekonomskom sistemu. U Americi i Egleskoj 85% imovine u privredi pripada tipu preduzeca koja se zovu pablik kompani = javne kopanije u kojim su vlasnici dionicari, bake i sl.
Primjera radi fakultet u Norveskoj nije samo obrazovna vec i komercijalna ustanova ci su akcionar i velike kompanije ali sam fakultet je dionicar mnogim kompanijama. 1985, neznajuci za taj model napisao sam projekat za Centar bitehnickih nauka na Butmiru koji bi radio na tom pricip, to je tad bila utpija ali i posebno sad.
S. Kadric: I da se ipak dotaknemo politike, ovo sto si mi rekao o Rezoluciji Inforbiroa i Titu je nepoznato ?
Pirija: Glavni uzrok spora izmedju Tita i Staljina je zapravo u neprihvatanju koncepta Balkanske konfederacije od strane srbijanskog rukovodstva. Ne mislim samo rukovodstva u Partiji Srbije vec i rukovodstva u Armiji. Balkanska Federacija je trebalo da se konstituise 1948. Jedan dio tog projkta je vec bio realizovan podizanjem zgrada za federalnu administraciju u Novom Beogradu. Spor je nastao oko pitanja: Da li ce ta fedaeracija biti sastavljena od 3 ili 8 drzava. Tri je podrazumjevalo Jugosalviju, Bugarsku i Albaniju zasto se zalagalo srbijansko rukovodstvo ili 8 sto je bila ideja Kominterne iz 1924 godine koja je mobilisala slovenacku, hrvatsku, bosansku i makedonsku inteligenciju za tu stvar. (Iz Bosne su poznata imena Mujka Golubovica, Seremeta, Asima Behmena i dr.)
Da podsjetim da je srpska hegemonija u saveznim organima partije i drzave onemogucavala formiranje partijskih drzava u Bosni i Makedoniji. Naime samo bosna i Makedonija je imala pokrainske komitete, sto zanaci da nisu ta podrucja tretirana kao drzave (princip partijskih drzava).
Prije samog konstituisanja Balkanske Federacije srbijaansko rukovodstvo je nastojalo da ojaca Srbiju po velikosrbijanskom konceptu. Cak je i Bugarima zakulisnim igrama nudjena podjela Makedonije izmedju Srbije, Bugarske te Albanije. U Zagrebu na sastanku Enver Hodje i Tita gdje je prevodio Josip Dzerdza takodje je bilo govora da se dio Kosova poveze sa Albanijom, ali nista konkretno nije dogovoreno.
Staljin pozurivao sa Balkanskom Federacijom a kako ideja sa 3 drzave nije prosla kako nije uspostavljena veliokosrbijanska teritorijalna dominacija u toj Balkanskoj Federaciji to je srbijansko rukovodstvo stalo uz Tita i ostalo 1948 znamo. Interesantno je da je odmah iza toga po hitnom postupku Bosna postala partijska drzava i formiran je republicki partijski komitet BiH.
JOSIP JOLE MUSA
Mostarski aluminijski kombinat izgrađen je sredinom sedamdesetih, na inicijativu tadašnjeg predsjednika Saveznog izvršnog vijeća, Mostarca Džemala Bijedića, koji je htio iskoristiti ogromne resurse boksita koje ima Hercegovina, i usput zaposliti stanovništvo industrijski i privredno tad zaostale Hercegovine. Nakon samog otvaranja te džinovske tvornice konstatirano je da je hercegovački boksit isuviše nečist i neisplativ za industrijsku preradu, a dugo se pisalo o Kombinatu i kao opasnoj ekološkoj bombi koja će uništiti donji sliv rijeke Neretve i zagaditi polovicu Jadrana. Sve ove dileme otklonio je violentni i poduzetni Mostarac Josip Jole Musa, koji je na čelo Kombinata došao početkom osamdesetih i od njega za kratko vrijeme napravio jednu od najuspješnijih tvornica u tadašnjoj Jugoslaviji.
ing. SADI CEMALOVIC -istaknuti mostarski privrednik
IMILIVOJE MICO BOKIC
ovaj vazda mrsavi,desno je nas komsija sa avenije milivoje mico bokic ako ovo nije ljepota.....micin BUKET nesto sto je priroda nacinila lijepim...a covjek eto nije pokvario,vec uljepso
U Muzeju Hercegovine Trebinje, u sklopu Dučićevih večeri poezije, u subotu uveče otvorena je izložba skulptura Milivoja Bokića, u kojoj se umjetnik predstavio sa 14 skulptura i 3 crteža. Ovo je druga samostalna izložba ovoga istaknutog skulptora koja se održava u organizaciji Muzeja. Izložbu je otvorio Prof. dr Ljubomir Zuković, koji je istakao: "Bokićeve skulpture deluju snažno, neke gotovo neodoljivo. Deluju ubedljivo i neprikosnoveno, možda i zato što je teško dovesti u sumnju ono u čijem se biću opaža prisustvo ruke vrhunskog tvorca same prirode. Oseća se njena snaga i promisao. Te rečite oblike najčešće je iznedrila s jedne strane teskoba, a s druge strane snaga kojom se toj teskobi odolevalo. Uostalom, gotovo iste one sile koje su u hercegovačkom čoveku razvile, do najvećeg stepena, sve njegove prirodne sposobnosti i sklonosti." Milivoje Bokić rođen 1934. godine u Domaševu kod Trebinja. Svoju vajarsku karijeru započeo je 1959. godine. Od 1962. do 1991. g. živio je u Mostaru. Radio je u pozorištu lutaka gdje je pravio lutke, scenografiju i kostimografiju. Takođe radi i kao samostalni umjetnik sa ateljeom u Starom gradu kod Starog mosta. Postaje član ULUBiH-a i izlaže na preko 120 samostalnih i grupnih izložbi u Jugoslaviji i inostranstvu. Od 1991. g., u vihoru rata, bio je zatvaran i mučen u šest logora hrvatsko-muslimanske koalicije od mostarskog Dretelja do splitske Lore. Od 1993. godine umjetnik živi i radi u Trebinju. Izlaže širom Evrope, gdje je imao 15 samostalnih izložba i 2 kolektivne: Danska: Kopenhagen – dvije samostalne izložbe i jedna kolektivna izložba; Grena - jedna samostalna izložba; Arhus – dvije samostalne izložbe. Njemačka: Berlin – četiri samostalne izložbe; Lovenštajn – dvije samostalne izložbe; Bad Mergentajm – jedna samostalna izložba;Nojenštat – dvije samostalne izložbe;Bad Vimpfen – jedna kolektivna izložba. Austrija:Grac – jedna samostalna izložba. Njegove skulpture nalaze se na stalnoj postavci Gradskog muzeja u Noenštatu, kao i u mnogim galerijama i privatnim zbirkama po evropskim centrima.
Ljubomir Zuković, Veseljka Salatić i Milivoje Bokić Rade Prelević: "u svom ljubomirskom kraju, visoravni između Bileće i Trebinja, sam, u dugim lutanjima po tim hercegovačkim vrletima pronalazi materijal za svoja dela. Svojim veštim okom otkriva pa onda otkopava koren graba ili hrast koji je obgrlio kamen, donoseći tu sirovu prirodu u Mostar, gde u ateljeu ravnodušna materija dobija preko potrebnu duhovnost, a prirodna grubost "finoću" ljudskog dela. Otuda normalan zaključak da Bokić poznaje dušu materijala u kome radi, a da je baveći se oblikovanjem drveta još od detinjstva izveštio svoju ruku do stepena koji izaziva divljenje. Skoro da i nema ideje koju ta vešta ruka, u kojoj je veliko iskustvo i znanje, nije u stanju da realizira"... „Iako Bokićeve skulpture pokazuju zavidnu raznolikost, kako po vrsti materijala (orah, hrast-kamen, grab-kamen) tako i po spoljašnjem figuralno-oblikovanom karakteru, koje se tako i mogu grupisati po srodnosti same materije kojoj se umetnik prilagođava, one su sve prožete istim duhom koji čini svet njegove umetnosti jedinstvenim"... „"On je sačuvao duh i dah neposrednog doživljaja sveta dokučujući svojom umetnošću osnovni zakon po kome priroda sama živi. Dovodeći suprotnosti do one razine kada se između njih uspostavlja ravnoteža, koja je zapravo bitno obeležje njegovog dela, Bokić stvara jedan neobičan svet koji i pored svoje rustičnosti ima karakter idealnog. " Dr. Petra Evers: Milivoje Bokić je umetnik koji se upušta u tihi dijalog sa drugim, sa životom punim dubokih osjećaja između ljubavi, patnje, rađanja i smrti. Milivoje Bokić nas odvodi sa svojim snovima iz drveta i kamena u čaroliju bezkrajne poezije koja dolazi iz dubine svoga ja. A iz te tišine osećamo njegovu snagu rođenu iz njegove duboke ljubavi prema ljudima.
Miloš Radić:„" ... Iz široke nozdre Para mu bije . . . Takav kakav je, "Bik" je i sušta realnost (živa umjet nost) i više od realnosti (nadrealnost) pa čak i fantastika! Poklonik hiperrealizma bi tu našao ponešto i za sebe, kao što je ono čudesno nabiranje kože i kovrdžanje dlake na vratu. Poučen tom prirodnom sponom kamena i korijenja ovih drevnih dubova iz zavičaja u još nekim djelima ("Rađanje", "Glava slona", "Lav") i sam ih je spajao, razvijajući, zatim, na novoj cjelini čarobnu fantaziju re ljefne dekoracije, kao na "Pužu" iz 1975. godine. Prema tome, Bokić je i klasičan i moderan u isti mah i, najmanje, dvostruko aktuelan. Okrenut prirodi (u vrijeme kada je mnogo "civilizovanog" svijeta bezumno okrenuto od nje) on u njoj nalazi i aktuelnost trenutka u umjetnosti, i modu u svijetu. "
Sabine Kirfel: "Centralna mu jeste tema neraskidiva povezanost, simbioza drveta i kamena kako ih Bokić nalazi u kršnim vrletima svoje domovine. Drvo, izgleda, nikad ne obrađuje grubim zamahom. Biće da vodi svoj alat poput češala. Tako se pred očima zadivljenog posmatrača drvo pretvara u kožu, krzno životinja. Oprezno umetnik obnažuje tu strukturu: Čvorovi u drvetu počinju da bivaju čuperci dlaka, predeli sa vijugama se pretvaraju u talasasto ili čupavo krzno, ravni predeli u oštre dlake, čak i u perje. Za to treba imati sposobnost viđenja. Bokić poseduje taj dar. I bujnu maštu. I neverovatnu stvaralačku snagu. Pod njegovim prstima se rađaju nadnaravna bića koja kao da traže od posmatrača da ih dira, miluje, lupka rukama, da svojim prstima precrtava njihovu strukturu. Onda kamen: u drvetu kao u gnezdu, neraskidivo srastao. Sanjarski razmišljen pogled žene, beskrajni mir kojim diše umorni drug, rogovi - samo delimično obnaženi - a ostatak, čini se, počiva još pod drvetom. A odjednom: Neko dahta širokim nozdrvama i neobuzdanom snagom... Bik, sav zbijen, kao da hoće udariti na posmatrača! A sam posmatrač? Teško će onaj koji ulazi u gravitaciono polje ove umetnosti ostati ravnodušan. Ona ima takvu iskonsku snagu da svog posmatrača u trenutku raspoloži."
Veseljka Salatić: „Milivoje Bokić je umjetnik sa potpuno izgrađenom umjetničkom fizionomijom, čija je izložba skulptura izuzetan doživljaj. Iz njegovih skulptura snažno i opsesivno struji život, oplemenjen prirodnošću; misaonošću i liričnošću; postojanošću i tvrdokornošću, vjerom i optimizmom. On sa fascinantnom lakoćom koristi poruke same prirode u simbiotičnom zagrljaju korjena i kamena, i sav taj nadrealistički oblik pojmova i sadržaja nevjerovatnih prirodnih oblika, i s lakoćom i znalački ih prevodi u blistavi svijet svojih skulptura. Bokić pomaže prirodi da dosegne umjetnički oblik prateći suštinu starog korijenja, to čudo prirode, koja se nigdje tako raskošno ne ispoljava kao u oblicima starog stoljetnog hrasta, jasena, graba ..., koje u potrazi za oskudnom hercegovačkom zemljom obgrljava i zarobljava kamen. Iz tih čudnih oblika on izvlači čudesne forme iz svijeta snoviđenja, koje ponekad dovodi do perfekcije moderne skulpture. Tako, vizionarskom posebnošću gradi složene, monumentalne i asocijativno višeznačne i tajnovite kompozicije od kojih je svaka jedan univerzum i ostvarena slutnja nečeg drugog ("Buket", "Muzika", "Postanje" ...). Jasnoćom izraza i bogatstvom mašte Bokić je kao pjesnički modelator ljepote prirodne postojanosti, svojom virtuoznošću pokazao kako izvanredno razvijen osjećaj oblikovnog zapažanja i stvaranja može da pokloni bogat raspon čiste ljepote u varijacijama. Iz njegovih ("Buket", "Cvijet 1", "Cvijet 2") izbija snažan osjećaj za plastične vrijednosti naglašene ritmizacije i mnogostruke asocijativnosti, dok je u skulpturi "Misli" usmjerenje na psihološkoj produhovljenosti lika. U Bokićevom stvaralaštvu cilj djela je životnost, tj. život, koji prikazuje kako ljepotu prirode, snagu, oporost, toplinu i ljubav, tako i tegobu i grozu kataklizma i smrti, što je ostavilo u njemu traga pa su nastale skulpture ("Prepoznanje" i "Kompozicija") koje imaju duhovnu vitalnost i prodiru dublje u dušu. Kako u skulpturama, tako i u crtežima, Bokić stvara neobične aglomeracije, gdje kroz mrežoliku strukturu provejavaju zoomorfni i ljudski oblici u masi tkiva stamenih stijena kamenog pejsaža (hercegovačkih brda). Tu su fino zalančeni vijugavi potezi olovkom, nalik na arabeske, crtani znalačkom rukom a vođeni srcem i dušom. U tim asocijativno-višemislenim strukturama preovladava razuđeni kompozicioni poredak gdje se ističe unutrašnja struktura, nastala u spoju automatizma i opčinjenosti ljepotom prirode i života u njoj. Umjetnik traga za unutrašnjom pokretačkom snagom, koju posjeduje sama priroda, a koju on rastvara i pretvara u prirodne forme ljepote; tako je volumen rastvoren i slobodan i u njega zalazi, zavlači se prostor, čineći zajedno jedinstvo skulptorskog djela koje se nameće gledaocu svojom cjelovitošću kao trodimenzionalna masa. Specifična Bokićeva forma nosi elemente apstrakcije i nadrealnog, romantičnog i klasičnog, intelektualnog i imaginarnog, nalazeći u svemu tome ravnotežu i dajući joj puni misaoni i emotivni sadržaj.“
OMER HALILHODZIC
(zasigurno, jedna od najmladjih istinskih velicina grada mostara)
rodjen 1963 u Mostaru
Omer Halilhodžić postao je jedan od najboljih auto dizajnera na svijetu a nakon 11 godina rada kao šef dizajna eksterijera u japanskom auto-divu Mitsubishiju (odgovoran za dizajn aktualnog Colta i prethodnih studija (CZ2, CZ3, CZ3 Cabrio i CZT). Poslije toga slijedili su studija Sportback i Concept X, prethodnica serijskog Lancera Evo X) Omer Halilhodžić je u januaru 2008. s čela Mitsubishijevog dizajnerskog odjela prešao u Mercedes, gdje je šef dizajna nove limuzine njemačkog proizvođača. Kod tog Mostarca sve se desilo bez ikakvog plana i bez namjere glavnog aktera, a rezultiralo je ostvarenjem životnog sna. Kada je 1991. otišao u kratku posjetu Volkswagenu, tada mladi industrijski dizajner, nije ni slutio da će mu se život promijeniti u samo nekoliko minuta provedenih u toj njemačkoj kompaniji.
Prije rata Omer je radio u Hercegovina-autu, i onda ga je tadašnji direktor sarajevskog TAS-a Bernard Leissner pozvao jer je dobio američku stipendiju koja se tada dodjeljivala za prostor cijele bivše države. To je bila stipendija jednog američkog arhitekte, namijenjena mladim dizajnerima. Omer je dobio nagradu i Leissner mu je ponudio da prijeđe u TAS kako bi se otvorio mali studio koji bi radio na razvoju jednog bosanskog caddyja. “Da nije bilo rata, sad bi Bosna bila centar proizvodnje Volkswagenovih auta umjesto Slovačke… Mogli smo svi biti bogataši” sjetno je tada komentirao Omer za jedan bosanski medij. Sa samo 28 godina oduševio je tamošnje inženjere koji su ga u Volkswagenu zadržali četiri godine.
U međuvremenu je završio Royal College u Londonu, postdiplomski studij, usavršio znanje i napredovao u svakom smislu. U vrijeme kad je u BiH bijesnio rat, jedan Omerov prijatelj javio mu je kako Mitsubishi otvara novi studio kod Frankfurta i on se javio na natječaj za dizajnera. Kada je dobio posao, nije mnogo trebalo da dogura do statusa šefa eksterijera gdje je i ostao više od 11 godina.
Ipak, nije uvijek sve bilo tako sjajno. Naime, ova je japanska kompanija kupila svojevremeno Mercedes Daimler-Chrysler, pa su se onda opet razišli, a Mitsubishijeve dionice bile označene kao junk . U to doba Omer je dobio zadatak da napravi Mitsubishi sportsback, i to u roku od dva mjeseca dok je normalan proces razvoja jednog automobila oko godinu dana. Tada, 2005., trebalo je napraviti auto za Frankfurtski sajam automobila, koji je najjači u Evropi a sve u cilju spašavanja posrnulog Mitsubishija. Automobil je bio gotov zadnji dan pred početak sajma i nitko iz Mitsubishija ga prvotno nije vidio.
No kad je auto konačno predstavljen, slike su izašle na internetu, svi japanski mediji su to prenijeli i dionice su u Mitsubishiju skočile odmah 300 posto. Izgleda kako je netko u Mercedes-Benzu pažljivo pratio karijeru mladog dizajnera jer, kako i sam tvrdi "ne daju Nijemci posao - baš bilo kome.
MOSTARSKE KISE
KEMAL KEMA DEDOVIC
Covjek koji je generacije mostaraca vodio putem ljubavi,bratstva i srece
Aleksa Šantić je jedan od najpoznatijih pjesnika novije srpske lirike. Rođen je 1868. godine u Mostaru , gradu u srcu Hercegovine, gdje je proveo veći dio svog života. Otac Risto mu je rano umro pa je staranje nad njim preuzeo stric. Imao je dva brata, Peru i Jakova, i sestru Radojku koja se udala za pjesnika i Aleksinog prijatelja Svetozara Ćorovića. Živio je u trgovačkoj porodici u kojoj nisu imali razumjevanja za njegov talenat, pa se, poslije završetka trgovačke škole u Trstu i Ljubljani vraća se u rodni Mostar.
Stvarao je na razmeđu dva vijeka i više nego drugi pjesnici svog naraštaja povezivao je idejne i pjesničke patnje XIX i XX vijeka. U njegovom pjesničkom stasavanju najviše udjela su imali srpski pjesnici Vojislav Ilić i Jovan Jovanović-Zmaj a od stranih najvažniji uticaj je imao Hajnrih Hajne koga je i prevodio. Svoju najveću pjesničku zrelost Šantić dostiže između 1905. i 1910. godine kada su i nastale njegove najljepše pjesme. Šantićeva poezija je puna snažnih emocija , ljubavne tuge a i bola i prkosa za socijalno i nacionalno obespravljen narod kome je i sam pripadao. Njegova muza je na razmeđu ljubavi i rodoljublja, idealne drage i napaćenog naroda.
Rodoljubiva poezija je poezija rodne grude i domaćeg ognjišta ("Moja otadžbina"). U nekim od svojih najpotresnijih pjesama Šantić pjeva o patnji onih koji zauvjek napuštaju domovinu i odlaze u tuđi svijet ( "Ostajte ovdje" , "Hljeb" ). Šantić naglašava patnju i mučeništvo kao najvažnije momente u istorijskoj sudbini srpskog naroda ("Mi znamo sudbu" ).
Ljubavna poezija mostarskog pjesnika razvila se pod jakim uticajem muslimanske ljubavne pjesme, sevdalinke. Ambijent njegovih ljubavnih pjesama je ambijent bašta, behara, hamama, šedrvana,... Djevojke koje su u njima pojavljuju se okićene đerdanima, bajne su i izazovne ali ipak skrivene ljepote. Takva je pjesma "Emina", a duh te pjesme je toliko pogođen da je pjesma ušla u narod i pjeva se kao sevdalinka a samo rijetki znaju da ju je Šantić napisao. U ljubavnim pjesmama najčešći motiv je čežnja. Pjesnik sve svoje drage posmatra iz prikrajka pa čežnja najčešće prerasta u tugu zbog neostvarene ljubavi i promašenosti muškog života.
Šantić je bio je jedan od osnivača kulturnog lista "Zora" kao i predsjednik Srpskog Pjevačkog Društva "Gusle". Tu je upoznao i družio se sa poznatim pjesnicima tog doba: Svetozarom Ćorovićem, Jovanom Dučićem, Osmanom Đikićem,...
Poznati pjesnik je umro 2. februara 1924. godine u rodnom Mostaru od, tada neizlječive bolesti, tuberkuloze. Ovu biografiju završavam stihovima nepoznatog pjesnika koji se nadovezuju na Šantićevu pjesmu "Emina" :
Umro stari pjesnik, Umrla Emina Ostala je tužna Bašta od jasmina Razbio se ibrik Uvenulo cvijeće Pjesma o Emini NIKAD umrijet' neće
Aleksin grob na pravoslavnom groblju u Mostaru
ANTON MOTIKA
Danas kultni hrvatski likovni stvaralac,rodeni puljanin,bio je dvadesetak godina nas sugradanin i djelio je nasu ljubav i jos najvaznije svojim djelom ovjekovjecio je nase podneblje i sirio slavu naseg grada
Ихсан Ицо Мутевелић (1932-2004.)
Ихсан Ицо Мутевелић био је човјек дјела. Најбоље године свога радног вијека уложио је у раду на уобличењу животног прегнућа којем је дао име Прва књижевна комуна у Мостару. Назив ове издавачке куће подсјећа нас на сразмјерно дуго раздобље социјализма у прошлости земаља на славенском југу, али је ово прегнуће било заправо изразито предузетничко и дјело је појединца, Ихсана Ице Мутевелића, што је било супротно колективистичком духу који је владао у то вријеме. Данас, суочени са чињеницом да Ице Мутевелића више нема међу живима, ми, који настањујемо овај пролазни свијет, питамо се о његовом наслијеђу међу културним посленицима Мостара и Босне, али и шире, међу онима којима је заједничка црта по којој се препознају и окупљају љубав за књигу. Ицино опипљиво наслијеђе везано за књигу представља неколико десетина наслова који су објављени под именом и знаком Прве књижевне комуне у Мостару у готово четвртстољетном животу и трајању ове издавачке куће. Неколико од тих наслова представљају, свака у свом подручју, култне књиге, вишеструко значајне: Камени спавач Мака Диздара и Писма из Азије Зуке Џумхура, за подручје књижевности, Умјетност мултиоригинала Џевада Хозе, за подручје ликовних умјетности, На камену, у Почитељу Иве Андрића са цртежима Зуке Џумхура те 101 севдалинка са цртежима Сафета Зеца за библиофилска издања, фотомонографија Мостар за подручје издаваштва примјереног различитим културним, тематски усредсређеним потребама. Међутим, све остале књиге које је Ицо објавио у Комуни приређене су једнако брижљиво као и побројане, на разини ликовно-графичкој те лекторско-редакторско-коректорској, дотада невиђеној у босанскохерцеговачком издаваштву: одабрани наслови из дјела А. Шантића, С. Ћоровића, А.Б. Шимића, сонети С. Куленовића, романи И. Ловреновића и Б. Аликадић, те лирика и проза још низа савремених босанскохерцеговачких писаца. Потпуном преданошћу књизи, са замишљу да је и ликовно, и графички, и лекторско-коректорски уобличи на врхунски, најбољим искуствима савремености примјерен начин, Ихсан Ицо Мутевелић се издвојио у тадашњем бх издаваштву и на достигнутој висини се одржао тих седамдесетих и осамдесетих година протеклог стољећа. Посвједочила су то и признања стручне, издавачке јавности, која је Комунине књиге одмах уочила и одговарајућим признањима попратила њихова достигнућа на главном мјесту тадашњих окупљања те врсте, на сајму књига у Београду.
Дио наслова које је Ицо објавио у Комуни саставни су дио пријатељстава које је Ицо проживио са неколико водећих бошњачких писаца, у чему има значаја и симболике који досада нису довољно истицани. Наиме, сазријевање и дјелатно потврђивање водећих бошњачких писаца Ицо је попратио у издавачком смислу на најбољи начин. И као што су Меша, Мак, Скендер и Зуко Џумхур заокружили шездесетих и седамдесетих година дјела врхунске вриједности, те не само да су освојили и на ноге подигли тадашњу Југославију, него је постајало очито да тиме бошњачка књижевност одсудно хвата корак са Европом – тако је и Комуна била достигла европске стандарде у приређивању и опреми књиге захваљујући, прије свега, Ицином преданом бављењу књигом, при чему је, без предрасуда, окупљао сараднике и трагао широм тадашње заједничке државе – за најбољим зналцима свога посла у ликовно-графичкој дионици издавачког подухвата.
[size=12pt]Дирљива су Ицина пријатељства са истинским првацима бошњачке и босанскохерцеговачке књижевности: Хамзом, Скендером, Маком, Зуком и посебно Алијом Исаковићем. Ицо се са дјечачком искреношћу (пре)давао својим пријатељима, при чему разлике у годинама ни у којем смјеру нису биле никаква брана: самозатајно је указивао пуну пажњу побројаним књижевним великанима, али и онима чијем је сазријевању био непосредним свједоком (Алија Исаковић и Иван Ловреновић, напримјер). А онда им се одуживао, или боље речено: задуживао их је изванредним издањима њихових дјела у корицама књига над чијим је приређивањем и опремањем даноноћно бдио.
А када је наступио најновији крвави пир у овом дијелу Балкана, Ицо се затекао на удару оних који су хтјели Мостар само за себе. У прогонству се нашао нарушеног здравља од оних истих мрачних сила зла које су у свом недјелу хватале залет још у давним годинама када је издавачко-књижарско прегнуће проводио у дјело један од Ициних претходника и узора на мостарском подручју: Мухамед Бекир Калајџић са својом Првом муслиманском накладном књижаром и штампаријом. У свом наступу Ицо је имао ону исту врсту одлучности захваљујући којој је његов предак по издавачкој линији Мухамед Бекир Калајџић циједио Мусу Ћазима Ћатића, па томе благодарећи имамо данас у рукама једину за живота у корице састављену књигу Мусиних пјесама, низ пријевода те бројне драгоцјене Ћатићеве пјесничке прилоге у часопису Бисер, све побројано у непосредној вези са Калајџићевом мостарском претходницом „књижевној комуни“, Првом муслиманском накладном књижаром и штампаријом. Једва да има нешто буквално слично, али у свом дубљем значењу на однос Калајџић-Ћатић подсјећају издавачка прегнућа у којима је Ицо истински Калајџићев насљедник у неподмитљивој вјерности књизи. Има нешто од тога чак и у односу великих пријатеља Ихсана Мутевелића и Алије Исаковића у примјеру рада на најзгуснутијој и најупечатљивијој књизи путописа у бошњачкој књижевности, исаковићевски шкрто названој Једном: Алија је одсједао у Ицином и Ранкином топлом дому и када је оних мјесеци прије петнаестак година долазио у Мостар из Сарајева да би присуствовао расправама на суду у вези са тужбом коју је подигао против Ице због кашњења у излажењу књиге о којој је ријеч. Од Ице су, као и од његовог претходника Калајџића бјежали нерадници, варалице и лицемјери. Он сам се опијао радом и није себе штедио ни у оним тешким повратничким данима када је – преживљавајући срчане ударе у врелом мостарском љету и у скромном хотелском смјештају мостарског „Бристола“ правио радни кутак за будућу књижарску и издавачку кућу, која ће понијети назив „Мутевелић“. У том простору, као и у подстанарским уточиштима која су он и његова вјерна Ранка настањивали до повратка у дом на трећем кату зграде на радобољској ади под Хумом из којег су протјерани у прогонство, обнављао је прекинута прегнућа, сањао је нове књиге и привео је крају три нова-стара рукописа (Кубино Штиво о Босни и Херцеговини, прерађену Хасандедићеву књигу о Споменицима културе у турско доба у Мостару и нови избор за библиофилско издање књиге 101 севдалинка), а досањао само ново издање фотомонографије Мостар, коју је – докраја нарушеног здравља, са беспримјерном упорношћу – завршио у дане светковине поводом враћања обновљене Ћуприје грађанима Мостара и мирољубивом свијету. Ихсан Ицо Мутевелић радио је на књизи (можемо овдје додати: и књижари, која је по његовој замисли требала подржати и подржавала је његов издавачки вакуф) дословно до посљедњег даха. Устао је иза радног стола те јесење вечери и од потрошености организма одсудно пао. Тако је завршио живот човјек који је часно оправдао значења и имена, и презимена: доброчинитељ који је најбоље године свога радног вијека провео у подизању књижевног вакуфа. Он, највећи дионичар „колективне задужбине библиофила“ оставио нам је у трајно наслијеђе непроцјењиво благо: високо достигнуте стандарде у уређивању књиге. Учинимо све да у раду на књизи будемо достојни овог човјека и његовог дјела!
KARLO AFAN DE RIVERA
Rodjen u Malom Losinju 1885,preminuo 1979 godineZavrsio zemaljsku obrtnu skolu u Zagrebu.Pohadjao Visu skolu za umjetnost i umjetni obrt u Zagrebu SEFIC MEHO-MEHA Rodjen 1919 godine u Mostaru.Slikarstvo studirao na akademijama u Beogradu i Zagrebu.Opredjelio se pretezno za pejsaz kao izraz vizuelnog dozivljaja. STAJCIC TIHOMIR CUCO Rodjen 1943 godine u Mostaru.Zavrsio Akademiju likovnih umjetnosti u Beogradu SAIN PETAR Rodjen 1885 u Mostaru preminuo 1965 u Sarajevu.Ucio litografski zanat u Zagrebu i Grafickom institutu u Becu,bio u Minhenu zatim u ateljeu A.Muche u Parizu i radio kao crtac u geografskom institutu u Becu.Studirao skulpturu i slikarstvo na Akademiji likovnih umjetnosti u Minhenu.Bio je profesor Srednje tehnicke skole i Skole za primjenjenu umjetnost u Sarajevu. SEFEROV VILKO Rodjen u Mostaru 1895 preminuo u Zagrebu 1975.Studirao slikarstvo na Visokoj skoli za likovne umjetnosti u Budimpesti od 1912/13 uz djelimicne prekide do 1917/18 godine kod T.Zemplenyia i I.Rethia. PERISIC MILAN Rodjen u Mostaru 1937 godine.Zavrsio Skolu za primjenjenu umjetnost u Sarajevu 1965 godine i Akademiju za primjenjene umjetnosti u Beogradu. PEZO MUSTAFA Rodjen u Mostaru 1927 godineZavrsio Skolu za primjenjenu umjetnost u Sarajevu.Studisko usavrsavanje nastavio u Italiji i Francuskoj. PULJIC VLADO Rodjen 1934 u Zagrebu.Zavrsio Skolu za primjenjenu umjetnost u Sarajevu 1954.Akademiju za primjenjene umjetnosti u Beogradu 1958 godine. RADULOVIC BRANKO Rodjen 1885 u Mostaru preminuo 1916 u Skoplju.Ucio slikarstvo u srpskoj crtackoj skoli u Beogradu,poslije toga na Akademiji likovnih umjetnosti u Pragu.Pocetkom 1912 otisao je u Pariz i kao dobrovoljac srpske vojske u balkanske ratove.1913 vratio se u Pariz ali po izbijanju prvog svjetskog rata opet dobrovoljac srpske vojske. SPASOJEVIC STRIKA MIODRAG Rodjen 1961 godine u Mostaru.Zavrsio Skolu slikanja i crtanja kod Prof. Sergej Jovanovic u Beogradu.Akademiju likovnih umjetnosti odsjek-graficki dizajn u Sarajevu.
GVOZDENOVIC NEDELJKO Rodjen u Mostaru 1902 Slikarstvo ucio u Minhenu u skoli Hansa Hofmana do 1924. Od 1940 godine profesor na Akademiji za likovne umjetnosti u Beogradu, clan SANU.
Prof. dr Sergije Lukač
(1920 - 2004) je bio jugoslavenski novinar i prevodilac.
Lukač je rođen u Sarajevu 7. avgusta1920. a odrastao u Mostaru. Studirao je prava u Grenoblu, Beogradu, a u Zagrebu je diplomirao. Dugogodišnji je novinar-urednik NIN-a, osnivač Katedre za novinarstvo na Fakultetu političkih nauka i redovni profesor teorije i tehnike novinarstva. Na Fakultetu političkih nauka doktorirao je na temu "Istorija novinarstva u Srbiji". Bio je poznati sportista, atletičar, sprinter i trener u Atletskom savezu Jugoslavije
Nema Mostarca koji nije čuo za Sergija ili za njegovog oca, čuvenog doktora Feodora. Taj doktor je do 1941. godine bio jedini mostarski hirurg. Liječio je i pomagao svima kojima je bila potrebna njegova pomoć. Nije ga zanimalo ni koje su vjere ni nacije, a ponajmanje ga je interesovalo njihovo političko, odnosno ideološko opredjeljenje. Medicina i sport, a posebno atletika bili su njegov svijet. Tog i takvog čovjeka i ljekara jedne noći hapse ustaše, vežu ga i odvode na Neretvu na strijeljanje. Feodor skače u Neretvu, prepliva je i dolazi u selo Baćeviće i spašava glavu. Nakon Sremskog fronta sreću se otac i sin kao hirurg i pacijent u Zrenjaninskoj vojnoj bolnici.
Sergije je bio isti, ili barem sličan velikom ocu. Od njega je naslijedio ljubav prema sportu, ali i prema ljudima.
Mirko Mihic je iz rodnog Mostara na rad u Njemacku otisao davne 1968 godine. Iako je bio daleko od svoga rodnog grada nikada ga nije napustila ljubav iz djecackih dana prema pticama pjevicama. Nakon rada u firmi Mirko Mihic je svoj odmor i slobodno vrijeme provodio medju svojim stiglicima, lugarinima, kanarincima...Citav svoj zivot posvetio je uzgoju i ukrstanju ptica pjevica i naravno nisu izostale ni mnogobrojne nagrade. Tako je na prvenstvu Evrope 2006. godine koje je odrzano u Leipzigu postao prvak Evrope u uzgoju i ukrstanju ptica pjevica, a 2007. godine je postao i prvak Njemacke na njemackom prvenstvu koje je odrzano u gradicu Bad Salzuflen. Tu su jos mnogobrojne nagrade i priznanja sa raznih takmicenja i izlozbi ptica pjevica sirom Evrope.
Vladimir Ćorović (1885-1941), historičar, akademik SANU, pisac historije Bosne.
Vladimir Ćorović je rođen 15. oktobra 1885. u Mostaru. U Mostaru je završio osnovnu i srednju školu, a u Beču je studirao filologiju, historiju i arheologiju. Doktorirao je 1908. Radio je u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu od 1909. Od 1919. je profesor na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Za akademika Srpske kraljevske akademije (kasnija SANU) izabran je 1922. Poginuo je 17. aprila 1941. u Beogradu.
Vladimir Ćorović bavio se historijom Bosne i Hercegovine i Srbije. Napisao je veliki broj radova kojima je utjecao na razvoj historiografije u BiH i Srbiji, a među njima i Historiju Bosne (1940) kojom je sintetizirao svoj pristup historiji srednjovjekovne Bosne.
Svetozar Ćorović (1875 - 1919). Najznačajniji hercegovački pripovjedač. Sa Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem čini čuvenu mostarsku trojku i jedan od tvoraca književnog preporoda na području Hercegovine. Kako je najveći dio svog života proveo u rodnom gradu, Mostaru, taj dio Hercegovine je bio njegova najveća inspiracija. Pričao je priče iz života malih, običnih ljudi, od trgovaca, zanatlija, vojnika do svećenika i bivših plemića.
Zulumćar, Drama 1911; Audio drama: Petar Krstić, 1927
Komšije, Novela 1912
Jarani, Roman 1913
U ćelijama, Roman 1913
Ajša, Drama
Brđani, Novela 1919
Među svojima, Roman 1921
Celokupna dela, 4 knjige 1932
Sabrana djela, 10 knjiga 1967
Osman Đikić (Mostar, 7. januar 1879. - Mostar, 30. mart 1912), bosanskohercegovački pjesnik, pisac, dramatičar, javni i društveni radnik
Biografija
Osman Đikić rodio se 1879. godine u Mostaru, gdje je završio ruždiju i nekoliko razreda gimnazije. Kad je isključen iz gimnazije, seli se za Carigrad, gdje nastavlja školovanje. Iz Carigrada odlazi u Beograd, a onda u Beč, gdje završava trgovačku akademiju. Radio je kao bankovni činovnik u Zagrebu, Brčkom i Mostaru. 1909. godine seli se u Sarajevo, nakon što je izabran za sekretara muslimanskog kulturnog društva "Gajret" i za urednika lista "Gajret", a već sljedeće godine, 1910, pokreće politički list "Samouprava".
Poeziju je počeo pisati veoma mlad, a objavljivao ih je u listovima "Bosanska vila", "Zora", "Behar" i dr. Izdao je zbirke pjesama "Muslimanskoj mladeži", "Ašiklije" i "Pobratimstvo", a autor je i drame "Zlatija" koja se prikazivala na "Gajretovim" i drugim zabavama. Bio je i sakupljač narodnih umotvorina, ali ih nije objavio, već je sve skupljeno ustupio Srpskoj akademiji nauka u Beogradu.
Osman Đikić umro je u Mostaru 30. marta 1912. godine.
- Djela
Zbirke pjesama
Pobratimstvo, 1900.
Muslimanskoj mladeži, 1902.
Ašiklije, 1903.
Folklorne drame
Zlatija, 1906.
Stana, 1906.
Muhadžir, 1909.
Prof. Zdravko Grebo
ZENO HACKL
Zeno Hackl je rodjen 16.07.1912 godine u Dubrovniku .
Osnovnu skolu i gimnaziju je zavrsio u Mostaru.
Poslije zavrsene gimnazije u Mostaru, 1931 gododlazi Zeno na studije glume na "Drzavnoj glumackoj skoli" u Zagreb . Poslije Zagreba odlazi u Bec na dalje skolovanje. Pored svih primamljivih ponuda koje je imao , srce ga je ipak vuklo u njegov Mostar gdje se vraca 1936 godine gdje postaje aktivni clan HKUD "Hrvoje" kao glumac i reziser. Htio je prenijeti sva znanja i iskustva svom Mostaru i donijeti sto je moguce vise lijepih i poznatih predstava svojim Mostarcima. Izgarao je u svakoj predstavi i davao i zadnji atom snage svog bica,duse i velikog mostarskog srca. . Visoko cijenjen od kolega i cijelog grada Mostara. Zeno Hackl se okusao u brojnim predstavama kao glumac i reditelj , gdje je pokazao svoj iznimni talent i angazman koji je davao predstavama poseban dozivljaj. Bio nenadmasan , prodoran i uvjerljiv u povjerenim mu ulogama.
1949 godine je Zeno Hackl jedan od osnivaca "Mostarskog Narodnog Pozorista" gdje je glumio j u brojnim predstavama kao sto su :" Odrpanci " ....Mateja Bora,, " Hasanaginica ".... Alekse Santica, " Tvrdica "Don Zuan "...Moliera....." Narodni poslanik "..Branislava .Nusica " Ekvinocije " ......Ive Voinovica" Zivot u mojim rukama "....Petera Ustinova Glumio je i u filmovima : " Crni biseri " 1958 god. i " Horoskop " .
U toku svog glumackog vijeka primio je niz nagrada za uloge i aktivnost vezanim za kulturu i umjetnost kako u Mostaru tako i na podrucju BiH i cijele SFRJ. Ucestvovao je u mnogim diskusijama , pisao komentare i kritike kao i analiticar bio aktivan sa svojim clancima i komentarima u strucnim casopisima i time udario svoj pecat dramskoj umjetnosti .
Zeno Hackl je ostao cijeli svoj zivot vjeran Mostaru. Glumacki radni vijek je zavrsio 1974 godine ali nastavlja da pomaze i da ucestvuje u predstavama vrijednim savjetima i iskustvom,kao mentor mnogim mladim kolegama.
U vrijeme ratnih razaranja njegovog Mostara 14.05.1992 god. prestalo je da kuca srce jednog gospodina, dramskog umjetnika , humaniste i pravog mostarca.
.jpg)
Pirija: Ima tu vise momenata. Privredu i poljoprivredu je trebalo razvijati kao dvije komplementarne djelatnosti. Koristeci bogatstvo voda. Naprosto nemoguce je biti nerazvijen pored tolike kolicine vode koju ima Neretva i njene pritoke i toliko padavina koje padnu na ovo podrucje. Trebalo je samo tu vodu uhvatiti i sa njom gospodariti. Problem je nastao sto smo mi proizvodili proizvode koji se nisu uklapali u centralno planiranje upotrebe prostora Bosne i Hercegovine. Komandno tzv. Kidricevo planiranje je polazilo od toga da Vojvodina, Slavonija, Makedonija i Srbija proizvode hranu za potrebe Jugoslavije pa i svjetsko trziste a da Bosna i Hercegovina bude prostor teske industije, obojene industrije, sumastva. Ako se nesto i proizvodi u Hercegovini onda je to trebalo da bude pamuk i tzv. sutropske i tropske kulture. I sve je to trebalo da zadovolji potrebe autarhicke zatvorene privrede. Po tom plan trebalo je da Hercegovina ima 30 do 40 hektara vinograda. A mi podizemo za 5 godina 250 hektara vinograda. Do tada je vise od 500 hektara vinograda godisnje izumiralo. Bosanski parlamntarci u Saveznoj skupstini su trazili da se finansiraju i vinoradi od 5 hektara. Do tada je po standardu za ta sredstva mogla samo da konkurise Vojvodina, Makedonija i Srbija, mi naprosto nismo imali tolikih povrsina. Tako je taj usvojeni amangman na Zakon povukao ogromna sredstava u Bosnu i Hercegovinu iz saveznog budjeta. 
